Çankırı Yöresi Ormandan Stebe Geçiş Kuşağındaki Meşcere Kuruluş Özellikleri

Year 2017, Volume: 3 Issue: 2, 111 - 121, 20.12.2017

Figen Çakır Ferhat Bozkuş

Abstract

Orman yapısındaki değişim
süreçlerinin tespit edilmesinde orman geçiş kuşakları incelenmektedir. Orman
tahriplerinin sürekliliği ile birlikte parçalanmış orman alanları meydana
gelmektedir. Bu alanlardaki ormanların sürekliliğinin sağlanıp sağlanamadığının
veya ormanın step alanlarına doğru ilerleme mi yoksa gerileme mi kaydettiğinin
anlaşılabilmesi için,  orman ile komşu
yetişme ortamları arasında kalan geçiş kuşaklarının dinamiğinin belirlenmesi
önem taşımaktadır.

Araştırma alanı olarak
seçilen bölgede; Karadeniz ormanlarından İç Anadolu stebine geçiş kuşağında yer
alan orman alanları, güneye doğru inildikçe yerini tamamen step alanlarına
bırakmaktadır. Bu nedenle, kuzey-güney doğrultularında; ormanın önemli kuruluş
hatlarının (sıklık, kapalılık, boy, alan bütünlüğü vb.) kaybolmaya başladığı
bölgelerden başlayarak ağaçların tamamen varlığını yitirdiği ve otsu türlerin
bulunduğu step alanlarına kadar uzanan kesitler alınarak meşcere kuruluş
özellikleri incelenmiştir.

Araştırma sonuçlarına göre;
geçiş kuşağında yer alan ormanlar 1100-1250 m yükseltiler arasında yayılış
gösteren, tek tabakalı kuruluş özelliği taşıyan ve kapalılık derecesi 0,40’lara
kadar düşen kalıntı karaçamlardan oluşmakta olup meşcerenin altında meşe (Quercus pubescens Willd, Quercus infectoria Oliver) ve ardıç (Juniperus oxycedrus L. subsp oxycedrus L.) türlerinin hakim olduğu
belirgin bir ağaççık ve çalı katı yer almaktadır. Step alanlarına doğru
ilerledikçe karaçamlar alandan uzaklaşarak yerini tamamen çalı türlerine
bırakmakta ve daha sonra nihai vejetasyon tipi olarak step vejetasyonu ile son
bulmaktadır. Kesitlerin orman alanlarına temas ettiği bölgeden step alanlarına
doğru ilerledikçe ağaç boylarının kısaldığı, hektardaki ağaç sayısı, meşcere
göğüs yüzeyi ve kapalılık derecesinin düştüğü, ağaçların gövde çaplarının ise
arttığı tespit edilmiştir.

Geçiş kuşağının, orman ile
temas ettiği bölgede yer alan orman kuruluşları; gerek doğal gençleştirmenin
ekolojik koşulları, gerekse ağaçlandırma müdahaleleri için elverişlidir. Geçiş kuşağında
yer alan orman kuruluşlarında ise doğal gençleşmeye uygun koşullar
bulunmamaktadır. Meşe toplulukları arasında bulunan ve erozyona maruz kalan
çıplak alanların alanda bulunan doğal türler kullanılarak bitkilendirilmesinin,
korumaya amaçlı yapılan uygun bir silvikültürel müdahale yöntemi olacağı
öngörülmektedir. Böylece biyolojik çeşitliliğe, yaban hayatına ve odun dışı
ürün üretimine de önemli katkılar sağlanacaktır.

Keywords

Çankırı, orman-step, geçiş zonu, silvikültür

References

• Akman, Y., 1973. Beypazarı-Nallıhan-Karaşar step orman geçiş bölgelerinin bitki ekolojisi yönünden araştırılması IV. Bilim Kongresi. Fen Fakültesi, Ankara.
• Anonim, 2011-2030. Ankara Orman Bölge Müdürlüğü, Çankırı Orman İşletme Müdürlüğü, Çankırı Orman İşletme Şefliği Fonksiyonel Amenajman Planı, Çankırı.
• Ata, C., 1995. Silvikültür Tekniği Ders Kitabı. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Bartın Orman Fakültesi Yayını, Bartın.
• Ayaşlıgil, Y., 1997. Eskişehir/ Anadolu botanik bahçesi projesi çerçevesinde seçilen referans alanlarında vejetasyon araştırmaları. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A,Cilt 47,Sayı 2, 73-94.
• Aydoğdu, M., 1988. A phytosociological research on the sylvatic vegetation of Çankırı, Çorum and Sungurlu. Commun. Fac. Sci. Üniv. Ankara, Ser. C, 6, 29-45.
• Barlow, J., Gardner, T.A., Araujo, I.S., Avila-Pires, T.C., Bonaldo, A.B., Costa, J.E., Esposito, M.C., Ferreira, L.V., Hawes, J., Hernandez, M.I.M., Hoogmoed, M.S, Leite, R.N., Lo-Man-Hung, N.F., Malcolm, J.R., Martins, M.B., Mestre, L.A.M., Miranda-Santos, R., Nunes-Gutjahr, A.L., Overal, W.L., Parr, L., Peters, S.L., Ribeiro-Junior, M.A., da Silva, M.N.F., da Silva Motta, C., Peres, C.A., 2007. Quantifying the biodiversity value of tropical primary,secondary, and plantation forests. Proc Natl Acad Sci USA 104:18555–18560.
• Boydak, M., Çalıkoğlu, M., 2006a. Yarı kurak alan ağaçlandırmalarında arazi hazırlığının teknik esasları, Türkiye'de Yarı Kurak Bölgelerde Yapılan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Uygulamalarının Değerlendirilmesi Çalıştayı. Çevre ve Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Genel Müdürlüğü, Ürgüp, Nevşehir., p. 169.
• Boydak, M., Çalıkoğlu, M., 2006b. Yarı kurak alan ağaçlandırmalarında dikim aralıkları, Türkiye'de Yarı Kurak Bölgelerde Yapılan Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Uygulamalarının Değerlendirilmesi Çalıştayı. Çevre ve Orman Bakanlığı Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolu Genel Müdürlüğü, Ürgüp, Nevşehir, p. 166.
• Bozkuş, F., 1986. Toros Göknarı (Abies ciliciea Carr.) nın Türkiye'deki doğal yayılışı ve silvikültürel özellikleri İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, İstanbul.
• Bray, D.B., 2010. Forest Cover Dynamics and Forest Transitions in Mexico and Central America: Towards a “Great Restoration”?, Reforesting Landscapes. Springer, pp. 85-120.
• Bremer, L.L., Farley, K.A., 2010. Does plantation forestry restore biodiversity or create green deserts? A synthesis of the effects of land-use transitions on plant species richness. Biodiversity and Conservation, 19, 3893-3915.
• Brockerhoff, E.G., Jactel, H., Parrotta, J.A., Quin, C.P., Sayer, J., 2008. Plantation forests and biodiversity: oxymoron or opportunity? Biodiversity Conservation. 17:925–951
• Carnus, J.M., Parrotta, J., Brockerhoff, E., Arbez, M., Jactel, H., Kremer, A., Lamb, D., O’Hara, K., Walters, B., 2006. Planted forests and biodiversity. Journal of Forestry. 104:65–77
• Clements, F.E., 1905. Research methods in ecology. University Publishing Company.
• Erik, S., 1976. Step-Orman geçiş bölgesinde yer alan Karagöl çevresinin vejetasyonu üzerine sosyolojik ve ekolojik bir araştırma. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2
• Erinç, S., 1962. Klimatoloji ve metodları. İstanbul Universitesi, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları. No: 994/35, İstanbul.
• Fagan, W.F., Cantrell, R.S., Cosner, C., 1999. How habitat edges change species interactions. The American Naturalist, 153, 165-182.
• Fırat, F., 1973. Dendrometri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, İstanbul.
• Genç, M., 2004a. Silvikültür Ders Sunumları. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, Isparta.
• Genç, M., 2004b. Silvikültür tekniği. Süleyman Demirel Üniversitesi,Orman Fakültesi Yayınları, Isparta.
• Genç, M., 2012. Silvikültürün temel esasları. Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi yayınları, Isparta.
• Gibson, D.J., Collins, S.L., Good, R.E., 1988. Ecosystem fragmentation of oak-pine forest in the New Jersey Pinelands. Forest Ecology and Management, 25, 105-122.
• Gül, E., Abay, G., Kuter, N., 2006. Çankırı ili kent ve bahçelerindeki ağaç ve çalı türleri. Artvin Orman Fakültesi Dergisi, Cilt:7. Sayı 1, Artvin.
• Hennenberg, K.J., 2004. Vegetation ecology of forest-savanna ecotones in the Comoé National Park (Ivory Coast): Border and ecotone detection, core-area analysis, and ecotone dynamics. Naturwissenschaftlicken Fakultat der Universitat Rostack, p. 108.
• Hufkens, K., Scheunders, P., Ceulemans, R., 2009. Ecotones in vegetation ecology: methodologies and definitions revisited. Ecological research, 24, 977-986.
• Kahveci, G., 1998. Waldrelikte und natürliche Waldverbreitung in der zentralanatolischen Steppe: Grundlage für eine Waldrestauration. Georg-August-Universitat Gottingen.
• Larcher, W., 1983. Physiological plant ecology. Springer, New York.
• Liu, H., Cui, H., Pott, R., Speier, M., 2000. Vegetation of the woodland‐steppe transition at the southeastern edge of the Inner Mongolian Plateau. Journal of Vegetation Science, 11, 525-532.
• Lopes, C.G.R., Ferraz, E.M.N., Castro, C.C.D., Lima, E.N.D., Santos, J.M.F.F.D., Santos, D.M.D., Araújo, E.D.L., 2012. Forest succession and distance from preserved patches in the Brazilian semiarid region. Forest Ecology and Management, 271, 115-12
• Maestre, F.T., Cortina, J., Bautista, S.,Bellot, J., 2002 Does Pinus halepensis facilitate the estanblishment of shrubs in Mediterranean semi-arid afforestations?. Forest Ecology and Management., 176, 147-160.
• Maestre, F.T., Cortina, J., 2004. Insights into ecosystem composition and function in a sequence of degraded semiarid steppes. Restoration Ecology, 12, 494-502.
• Makino, S., Goto, H., Hasegawa, M., Okabe, K., Tanaka, H., Inoue, T., Okochi, I., 2007. Degradation of longicorn beetle (Coleoptera, Cerambycidae, Disteniidae) fauna caused by conversion from broad-leaved to manmade conifer stands of Cryptomeria japonica (Taxodiaceae) in central Japan. Ecological Research. 22:372–381
• Matthews, S., O’Connor, R., Plantinga, A.J., 2002. Quantifying the impacts on biodiversity of policies for carbon sequestration in forests. Ecol Econ 40:71–87 Myster, R.W., 2012. Ecotones between forest and grassland. Springer.
• Odabaşı, T., 1983. Silvikültürel Planlama. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Odabaşı, T., 2004. Silvikültür tekniği (Silvikültür II). İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, İstanbul
• Saatçioğlu, F., 1976. Silvikültürün biyolojik esasları ve prensipleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakülyesi Yayınları, İ.Ü.Yayın No:2187, O.F.Yayın No:222, İstanbul.
• Schlesinger, W.H., Reynolds, J.f., Cunningham, G.L., Huenneke, L.F., Jarrell, W.m., Ross A. Virginia R.A., Whitford, W.G., 1990. Biological Feedbacks in Global Desertification. Science New Series, Vol. 247, pp. 1043-1048
• Stephens, S.S., Wagner, M.R., 2007. Forest plantations and biodiversity: a fresh perspective. Journal of Forestry. 105:307–313.