Arz Yönlü Bir Ekonomi Olan İslâm Ekonomisinde Zekât’in Yeri

Year 2018, , 111 - 122, 31.03.2018

Veli Sırım

https://doi.org/10.25272/j.2149-8407.2018.4.1.07

Abstract

Zekât
İslâm’ın beş temel esasından biri olarak ekonomik boyutları olan bir ibadettir.
Bu makalede ele alacağımız en önemli boyutu ise, İslâm ekonomisinin arz yönlü
oluşunu desteklemesidir.

Bu
açıdan zekât, İslâm toplumunun tüketim, üretim ve bölüşüm kalıplarını pozitif
yönde değiştirir. Özellikle infâk (hayır amaçlı harcama) kavramı üzerinde
ısrarla ve özenle duran İslâm, biriktirmeye değil, harcamayı esas alır. Daha
teknik bir deyişle gelir oluşmasının temeline tasarrufu değil, harcamayı koyar.

Zekât,
bir toplum içinde servet ve mülkiyetin yaygınlaşmasının en önemli aracıdır.
Bilindiği gibi zekât temel ihtiyaçlar çıktıktan ve bir yıl geçtikten sonra, bir
asgarî geçim çizgisinin (nisâb) üstünde olanlardan altında olanlara, bazen
devlet aracılığıyla, gelir transferidir.

Zekât,
İslâmın temelde karşı olduğu iddiharın, yani zenginlik ve servetin belli
ellerde birikmesinin de en önemli reçetesidir. Zira, belli şartlar altında elde
edilen birikimin üzerinden bir yıl geçmesi halinde o birikim zekâta tabi
olacaktır. Zekâta tabi olmayan malların başında ise, üretimde kullanılan
makine-ekipman, fizikî üretim araçları yer alır. Dolayısıyla bu yönüyle de
zekât, zengin bireyleri sabit sermaye araçlarına yatırım yapmayı, en genel
ifadesiyle arz yönlü bir ekonomiyi dolaylı olarak teşvik etmektedir.

Zekât
yoluyla gelir elde eden fakirlerin satın alma gücünü artacak, mal ve hizmet
talebi artacak, sonuçta alt gelir grubunun, hatta hiçbir gelir kaynağı olmayan
kesimlerde, zekâtın yaygınlaşması düzeyinde bir satın alma gücü oluşacaktır.
Böylece üretim faktörlerine sahip üst düzey gelir grubunun ürettiği mal ve
hizmetlere olan talep artacak, piyasa hareketlenecektir. Böylelikle zekât
verenlerin servetinde ciddi artışlar meydana gelecek, bu artışlar tekrar
yatırıma, üretime ve istihdama dönüşebilecek, en nihayetinde milli gelir artışı
yaşanacaktır.

Keywords

Zekât, Arz Yönlü Ekonomi, Gelir Dağılımı

The Role of Zakat in Islamic Economy Which Is A Supply-Oriented Economy

Abstract

Zakat is a worship which has economic aspects and it
is one of the five basic principles of Islam. In this article, we will deal
with its role in supporting supply-side Islamic economy as the most important
aspect of zakat.

In this respect, zakat positively changes the
patterns of consumption, production and distribution of Islam. Especially,
Islam which earnestly and diligently emphasizes the concept of alms (infak)
(cause-related spending) predicates spending on rather than saving. In other
words, technically, it is based on spending for income generation rather than
saving.

Zakat is the most significant tool for expanding
wealth and property in a society. As it has been known, zakat is income
transfer from people who have income above the level of minimum of subsistence
(nisab) aftermath of taking out basic necessities and over a year, to people
who are under this threshold, and sometimes zakat is provided by means of the
state.

Zakat is the most important formula to prevent
saving (iddihar) which is principally regarded as forbidden in Islam; in other
words, to prevent accumulation of prosperity and wealth by certain people. In
that case, that saving will be subject to zakat over a year after the fund
obtained under certain circumstances. The main properties such as machines-
equipment used for production, physical means of production are not subject to
zakat. Therefore, in this respect zakat means incentivizing wealthy individuals
to invest in fixed capital goods; in the most general terms, indirectly
incentivizing a supply-oriented economy.

Purchasing power of
the poor who gain income through zakat will increase, their demand for goods
and services will increase, and as a result, there will be a purchasing power
at the level of popularization of zakat in the lower income group, and even
those that have not a source of income. Thus, the demand for goods and services
which are produced by the upper income group who have means of production and
there will be mobility in the market. And there will be substantial increase in
prosperity of individuals who give zakat, this increase will be able to
transform into investment, production and employment again; ultimately,
national income will increase.

Keywords

Zakat, Supply-oriented Economy, Income Distribution

References

• Aktan, C. C. (1989). Arz Yönlü Vergi Politikasının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri -1980 Sonrası Türkiye Analizi- (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Asutay, Mehmet (2014), “İslâm Ekonomisine Politik İktisadi Bir Yaklaşım: Alternatif Bir Ekonomik Sistemin Sistematik Anlayışı”, Terc. Fatih Yardımcıoğlu ve Salih Ülev, Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari bilimler Fakültesi Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Sakarya, C.2, S.4, ss. 119-137. Bilmen, Ö. N. (1969), Hukuk-u İslâmiyye ve İstılâhâtı Fıkhiyye Kâmusu, Cilt: 4, İstanbul: Bilmen Yayınevi. Choudhury, Masudul Alam (2014), “İnsan Potansiyeli, Saadet ve Hayırseverlik: Felsefi-Ekonomik Bir Araştırma”, İslâm İktisadını Yeniden Düşünmek, Terc. Z. Hafsa Orhan Âström, İstanbul: İGİAD Yayınları, ss. 181-222. Doğan, Seyhun (2002), Türkiye için Laffer Eğrisi’nin Tahmini (1979-2000), Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.7 S.2, ss. 257-269. Dumlu, Emrullah (2011), “Kamu Harcamaları Açısından Zekât”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.36, ss. 217-252. Ebussuud, M. (1983), İslâmî İktisad’ın Esasları, Trc. Ali Özek, İstanbul: Hisar Yayınevi Encum, Muhammed İkbal (1995), “İslâm’da Gelir ve Servet’in Dağılımı”, Terc. Ahmet Kemerli, İslâmî Sosyal Bilimler Dergisi, İstanbul: İnkilâb Yayınevi, C.3, Sayı: 3, ss. 83-98. Erdem, Ekrem (2015), “Müslüman Bireyin İktisadi Davranış Hususiyetleri ve İslâm Piyasa Geleneği”, İslâm İktisadı ve Piyasa, İstanbul: İGİAD Yayınları, ss. 13-40. Eskicioğlu, O. (1999), İslâm ve Ekonomi, İzmir: Çağlayan Matbaası. Faridî, F. R. (2011), Zekat ve Maliye Politikası (İslâm Ekonomi Felsefesi içinde), Edt. Faruk Yılmaz, Ankara: Berikan Yayınevi. Hamidullah, M. (1993), İslâm Peygamberi, Çev. Salih Tuğ, Cilt: II, İstanbul: İrfan Yayınları. İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah (1996), el-Muğnî, (Tahk. Muhammed Şerefudddin Hattâb ve Seyyid Muhammed Seyyid), Cilt: III, Kahire: Daru’l-Hadis. Karaaslan, Ahmet (1999). “Arz Yönlü İktisat, Laffer Eğrisi ve İktisadi İstikrar Açısından Vergileme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Haziran-2, 47-70. Khan, F. (1985), “The Macro Consumption Function in an Islamic Framework”, Journal of Research in Islamic Economics, Jeddah: King Abdul Azis University. Özdemir, Şennur (2014), “İslâmî Bir Ekonomi Nasıl Mümkün Olur?”, İslâm İktisadını Yeniden Düşünmek, İstanbul: İGİAD Yayınları, ss. 145-178. Sıddıkî, S. A. (1972), İslâm Devletinde Mali Yapı, Trc. Rasim Özdenören, İstanbul: Fikir Yayınları. Sulaiman, Maliah (2003) “The Influence of Riba and Zakat on Islamic Accounting”, Indonesian Management and Accounting Review, V.2 (2), West Malaysia, pp. 149-167. Tabakoğlu, A. (2005), İslâm İktisadı (Toplu Makaleler II), İstanbul: Kitabevi Yayınları Tabakoğlu, A. (2007), “İslâm Ekonomisinin Tarih Boyunca Oluşturduğu Temel Kurumlar”, Çağımızda Sosyal Değişme ve İslâm, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 494-504. Tabakoğlu, A. (2010), “Bir Bilim Olarak İslâm İktisadı”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, İslâm İktisadı Özel Sayısı, Konya: Mehir Vakfı, S.16, ss.11-34. Tabakoğlu, A. (2013), İslâm İktisadına Giriş, İstanbul: Dergâh Yayınları. Zaim, S. (1992), İslâm-İnsan Ekonomi, İstanbul: Yeni Asya Yayınları.