Aşırı Tüketim Ve İsraf; Çözüm Olarak Orta Yollu Tüketim

Year 2022, Volume: 8 Issue: 3, 272 - 298, 29.11.2022

Hasan Durmuş

https://doi.org/10.54427/ijisef.1179674

Cited By: 2

Abstract

Küreselleşme öncesindeki dönemde ortaya çıkan kapitalizm, üretim, tasarruf ve yatırımı önemsemektedir. Fakat küreselleşme sonrasındaki dönemde dönüşen yeni kapitalizm, adeta tüketimi kutsayan, alışverişi yücelten ve tüketimi maksimize etmeyi amaçlayan bir sistem olmuştur. Tüketimi önceleyen bu sistem sembol ve markalar vasıtasıyla yaşam tarzı ve kimlik yapıları inşa etmektedir Tüketim, ihtiyaçların karşılanması anlamında çıkmış ve kapitalizmin istiklalini sağlanmasının aracı haline dönüşmüştür. Tüketimi sürekli olarak teşvik eden sistem adeta tüketmeyi de tüketmektedir. Bu dönemde insanların tüketim alışkanlıklarındaki değişmeler meydana gelmektedir. Söz konusu değişmeler beraberinde aşırı tüketimi getirmektedir. Aşırı tüketim alışkanlığı ise, dünyadaki kaynakları zayi olmasına ve tekrardan kullanılamamasına neden olmaktadır. Ayrıca dünyanın en büyük sorunlarından biri olan açlık ve yokluğun yaşanmasındaki en önemli faktörlerden biri de aşırı tüketim anlayışı olduğu söylenebilir. Çünkü ihtiyaç fazlası ürün tüketimine sebebiyet vermesi nedeniyle kaynaklar israf olmaktadır. İsrafının azaltılması, insanlar ve gezegen için çok yönlü kazançlar sunmakta, gıda güvenliğini iyileştirmekte, iklim değişikliğini azalmasına katkı sağlamakta, para tasarrufuna imkan vermekte ve arazi, su, biyolojik çeşitlilik ve atık yönetimi sistemleri üzerindeki baskıları azaltmaktadır. Buna rağmen, israfının azaltılmasına yeterince önem verilmemiştir. Aksine aşırı tüketim tercih edilerek, kaynakların zayi olmasına, sosyal, ekonomik ve psikolojik sorunların meydana gelmesine sebebiyet verilmektedir. Bu durum sosyo-ekonomik, çevresel ve ahlaki açıdan sorunlar meydana getirmektedir. Çalışma, İslam iktisadı tüketim, ihtiyaç ve savurganlığı nasıl ele alınmakta olduğunu ve ahlaki değerlerin kaynakların verimli kullanılabilmesi üzerine katkısının olup olmadığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Hakim iktisat ve İslam iktisadı tüketim anlayışlarını ele almayı amaçlayan bu çalışmada betimsel analiz yöntemi kullanılmaktadır.

Keywords

Klasik İktisat, İslam İktisadı, Aşırı Tüketim, İsraf, Ahlaki Değerler

References

• A. Özoran, B. (2017). Modernite ve Postmodernite Kavramları Çerçevesinde Reklamlar: Hürriyet Gazetesi Örneği. Ulakbilge Dergisi, 5(19). Https://Doi.Org/10.7816/Ulakbilge-05-19-03
• Adam, A. (2017). Kapitalist, Sosyalist ve İslam İktisadi Sistemlerinin İktisadi Sorunlara Yaklaşımındaki Temel Farklılıklar ve İslam İktisadının Önemi [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Akar, M. (2008). Tüketim Ahlakı Ve İsraf (1st ed.). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
• Kara, M. A. (2018). Kitle Tüketimi Kültüründe Yabancılaşma. The Journal Of Academic Social Science Studies, 9(Number: 73), 417–426. Https://Doi.Org/10.9761/Jasss7820
• Aksungur, Ali Burak (2020): Tüketim Toplumunun Çevre Sorunlarına Etkileri. Harran Üniversitesi İİBF Dergisi 4 (5).
• Akyüz, M. (2015). Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler; Gösteriş Amaçlı Tüketim Eğilimi ve Sembolik Tüketim Eğiliminin Genç Tüketiciler Açısından Değerlendirilmesi (Sdü Örneği) [Doktora]. Sosyal Bilimler Enst., Isparta.
• Al-Aaidroos, M., Jailani, N., ve Mukhtar, M. (2016). The Utilitarian Decision Making From Islamic Perspectives: Review And Settlement Attempt. International Journal On Advanced Science, Engineering And Information Technology, 6(6), 896. Https://Doi.Org/10.18517/İjaseit.6.6.1378
• Alan, R. (2019). Müslüman İnsan ile Kapitalist İnsanın Ekonomik Davranışlarının Karşılaştırması [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Albayrak, E. D. (2017). Hedonik ve Faydacı Tüketim Bağlamında İnternet Üzerinden Alışveriş Alışkanlıkları: Bir Uygulama Örneği [Doktora Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Altüriyki, A. (2009). İslam Ekonomisi. Riyad: Aljirisi yayınları.
• Arıoğlu, B. (2010). Tüketim Kültürü ile Oluşan Yaşam Tarzı ve Reklamlar. In R. Şentürk (Ed.), Tüketim ve Değerler. İto Yayınları.
• Aydın, Derya (2007): Küreselleşme ve Yoksulluk Sosyolojik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Fırat Üniversitesi.
• Aydoğan, F. (2009). Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi 27(2). Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Download/Article-File/3576
• Badem, M. (2017). Kur’an’da Ekonomik Hayata İlişkin Temel Esaslar [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Batı, U. (2016). Tüketici Davranışları. İstanbul:Alfa Yayınları.
• Baudrillard, J. (2002). Tüketimin Tanımına Doğru: Mimarlık ve Tüketim. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• Baudrillard, J. (2020). Tüketim Toplumu (N. Tutal ve F. Keskin, Trans.) (14th Ed.). . İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, Tüketicilik ve Yeni Yoksullar. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Bauman, Z. (2016). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları (Abdullah Yılmaz, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bayhan, V. (2011). Tüketim Toplumunda Bireyin Ontolojik Mottosu: “Tüketiyorum Öyleyse Varım”. Istanbul Journal Of Sociological Studies(43), 221–248.
• Belk, R. W. (1988). Research İn Marketing, Supplement Marketing And Development: Toward Broader Dimensions. In E. Kumcu ve A. F. -Fırat (Eds.), Third Word Consumer Culture
• Bocock, R. (2005). Tüketim (İrem Kutluk, Trans.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Buhrman, T. (2002). Effects Of Hedonic And Utilitarian Shopping Satisfaction On Mall Consumption. University of North Texas. Http://Worldcatlibraries.Org/Wcpa/Oclc/50434891
• Cavga, M. Z. (2021). İslam İktisadında Karz-I Hasen Müessesesinin Gelişimi, İşlevleri ve Bir Model Önerisi [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Caydı, S. S. (2005). Daha Nereye Kadar: Üretim, Tüketim Çevreyi Kirletim. (1st Ed.). İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Coşkun, S. (2011). Küreselleşme Sürecinde Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Yüksek Lisans Tezi [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enst., Konya.
• Çapra, Ö. (1993). İslam'da İktisadi Nizam (H. Yavuz, Trans.). İstanbul: Sebil Yayınevi. .
• Çolak, A. (2003). İslâm’ın İktisâdî Prensipleri. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 3(1).
• Dağtaş, B., ve Dağtaş, E. (Eds.). (2009). Tüketim Toplumu: Mükemmele Evrilen Politika. (Ed), Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları, Ütopya Yayınevi.
• Demirkaya, İ. (2019). Dijitalleşen Kapitalizm, Tüketim Kültürü ve Değişen [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dinç, Y. (2020). Büyüme Ve Kalkınma Temelinde İslam İktisadının Fayda Risalesi (1st ed.). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Dinler, Zeynel (2013): Mikro Ekonomi. 24th ed. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Douglas, M., ve Isherwod, B. (1999). Tüketimin Antropolojisi (E. A. Aytekin, Trans.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Durkaya, M., ve Özdemir, M. (2018). Lüks Tüketimin Kişisel Belirleyicileri Üzerine Bir İnceleme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 9(22).
• Efe, A. (2018). İslam Ekonomisinde Üretim Faktörleri ve Fiyatlandırma Sistemi. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13). Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Download/Article-File/412372
• Ekström, K. M., ve Brembeck, H. (2020). Elusive Consumption. Abingdon, Oxon, New York, NY: Routledge.
• Erdem, H. (2014). İsraf, Tüketim Çılgınlıgı ve Çevre Kirliligi: Küresel Etkileşimler Bağlammda Müslümanlar ve Çevre Bilinci. Çevre ve Ahlak, Gaziantep, 2014.
• Eren, İ. (2013). Din-Ekonomi İlişkisi: İslam'ın Sosyo-Ekonomik Yapısı İçerisinde İnfak Kurumunun Oluşum Sürecinin İncelenmesi [Doktora]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Ergüven, M. H., Ergüven, A. T., ve Yılmaz, A. (2016). Creme De La Creme Turistlerin Boş Zaman Faaliyetleri: Trakya Bağ Rotası Örneği The Journal of Academic Social Science Studies (52). Https://Jasstudies.Com/?Mod=TammetinveMakaleadi=veMakaleurl=1987644686_19-Yrd.%20do%C3%A7.%20dr.%20mehmet%20han%20erg%C3%Bcven.PdfveKey=28110
• Ersoy, A. (2015). İslam İktisadı ve İktisadi Yapısı: İnsan Merkezli Fıtri İktisat ve İktisadi Yapısı. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, (1), 37–64.
• Ertürk, E. (1998). Mikroekonomik Analize Giriş: Tüketim Teorisi, Üretim ve Maliyet Teorisi, Firma Teorisi, Faktör Piyasası (1st Ed.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Erul, B. (Ed.) (2007). İslam'a Giriş: Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları. Fagan, H. (2016). Solution To Consumerism As The Root Cause Of Environmental Destruction. Australian Journal Of Islamic Studies, 1(1).
• Fao. (2011). Food Wastage Footprint: Impacts On Natural Resources. Rome, Italy.
• Fraser, L. (2008). Hegel ve Marx İhtiyaç Kavramı. Ankara: Dost Kitabevi.
• Fromm, E. (2004). Sahip Olmak Ya Da Olmak (A. Arıtan, Trans.). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Fülberth, G. (2018). Kapitalizmin Kısa Tarihi (S. Usta, Trans.). İstanbul: Yordam Kitap.
• Gencer, B. (2010). Aşkınlıktan Yüceliğe Tüketim. In R. Şentürk (Ed.), Tüketim ve Değerler.İstanbul: İto Yayınları.
• Göcen, G. (2013). İbn Haldun’un Toplum ve İnsan Yaklaşımının Günümüze Düşen İzdüşümleri: Tüketim Toplumu Ve Narsist İnsan. Toplum Bilimleri Dergisi, 8(14). Https://Avesis.İstanbul.Edu.Tr/Yayin/3c21d7d2-4e4b-4a8f-917e-B841fa09fc32/İbn-Haldunun-Toplum-Ve-İnsan-Yaklasiminin-Gunumuze-Dusen-İzdusumleri-Tuketim-Toplumu-Ve-Narsist-İnsan
• Gülmez, A., ve Karakaş, A. (2014). İktisada Giriş (1st Ed.). İstanbul: Değişim Yayınları.
• Gürbüz, C. (2021). Tüketim Toplumunda Tüketim Türlerinin Öznel İyi Oluş Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Araştırma [Doktora Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Holbrook, M. B., ve Hirschman, E. C. (1982). The Experiential Aspects Of Consumption: Consumer Fantasies, Feelings, And Fun. Journal Of Consumer Research, 9(2), 132. Https://Doi.Org/10.1086/208906
• Illich, I. (2011). Tüketim Köleliği ((M. Karaşahan, Trans.)) (4th Ed.). İstanbul: Pınar Yayınları.
• Jameson , F. (2013). Marksizm ve Biçim (M. H. Doğan, Trans.) (3rd Ed.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Https://Www.Yapikrediyayinlari.Com.Tr/Marksizm-Ve-Bicim.Aspx
• K. Kadıoğlu, Z. (2014). Tüketim İletişimi; Süreçler Algılar ve Tüketici (1st Ed.). İstanbul: Pales Yayıncılık.
• Kahf, M. (2019). İslam İktisadının Temelleri: Kurumlar ve Kuramlar (N. Tüysüz, Trans.). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Kara, Mehmet Akif (2018): Kitle Tüketimi Kültüründe Yabancılaşma. The Journal of Academic Social Science Studies (Number: 73), pp. 417–426. DOI: 10.9761/JASSS7820.
• Karadaği, A. M. (2018). İslam İktisadına Giriş; Abdullah kahraman: Modern Ekonomiyle Mukayesili Olarak Temellendirilmiş Bir Çalışma (A. Kahraman, Trans.). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Katona, G. (1978). Behavioral Economics. Challenge, Economic Psychology, 21(4), 14–18. Https://Doi.Org/10.1080/05775132.1978.11470445
• Kayhan, V. (2006). Kur’an’a Göre İsraf ve İktisat. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(2). Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Download/Article-File/52499
• Khaf, M. (2011). Demand Side Or Consumer Behavior: Islamic Perspective. Http://Www.İefpedia.Com/English/Wp-Content/Uploads/2009/11/Demand-Side-Or-Consumer-Behavior-Islamic-Perspective.Pdf
• Khan, M. A. (2018). İslam İktisadının Meseleleri (S. Karadoğan, Trans.) (1st ed.). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Khan, M. F. (2003). Consumer Behavior, Sustainable Development, And Islam. Https://Www.Academia.Edu/8657875/Consumer_Behavior_Sustainable_Development_And_Islam
• Khan, M. A (2020). Theory Of Consumer Behavior: An Islamic Perspective. Working Paper.
• Kırschner, J. (1995). Ne Aşırı Üretim, Ne Aşırı Tüketim: Dengeli Yaşama Sanatı ((S. Günersel, Trans.)) (1st Ed.). İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Kocacık, F. (1998). Tüketim Eğilimleri ve Sorunları. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Konak, C. (2017). Küreselleşme ve Yönlendirilen Tüketim (1st Ed.). İstanbul Karbon Yayınları.
• Kongar, E. (1993). 12 Eylül Kültürü (2nd Ed.). İstanbul:Remzi Kitapevi.
• Kotler, P. (2015). Kapitalizmle Yüzleşmek: Sorunlu Bir Ekonomik Sisteme Gerçekçi Çözümler (T. Gezer, Trans.). İstanbul:Mediacat.
• Köker, N. E., Ve Maden, D. (2012). Hazcı ve Faydacı Tüketim Bağlamında Tüketicinin Ürün Temelli Yenilikçiliği Algılaması: Amprik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi 4(2). Https://Www.İsarder.Org/Tr/2012cilt4no2/Vol.4_Issue.2-05_Full_Text.Pdf
• Kurt, F. (2018). İsraf Edebilen Tek Canlı: İnsan. In E. Erdem ve H. Şahin (Eds.), İsraf Dengeyi ve Ölçüyü Kaybetmek (Pp. 72–83). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Levy, S. J. (1959). Symbols For Sales. Harvard Business Review. 37(4).
• Mannan, M. A. (1976). İslam Ekonomisi Teori Ve Pratik (B. Zengin & T. Ömeroğlu, Trans.) (3rd ed.). İstanbul: Fikir Yayınları. Maslow, A. H. (1943). A Theory Of Human Motivation. Psychological Review, 50(4), 370–396. Https://Doi.Org/10.1037/H0054346 Mevdudi, S. (1975). The economic problem of man and its Islamic solution. Lahore: Islamic Publications.
• Odabaşı, Y. (2013). Tüketim Kültürü: Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma (4th Ed.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Oğuz, E. C. (2018). Davranışsal Ktisat, Ahlak ve İslam İktisadı: Karşılaştırmalı Bir Analiz [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Okumuş, E. (2006). Gösterişçi Dindarlık. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(2). Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Download/Article-File/52494
• Orçan, M. (2008). Osmanlı'dan Günümüze Modern Türk Tüketim Kültürü /Mustafa Orçan (2. Basım). Ankara: Harf Eğitim Yayıncılığı Akademik: Vol. 1.
• Özafşar, M. E., Ünal, İ. H., Ünal, Y., Erul, B., Martı, H., & Demir, M. (Eds.) (2020a). Hadislerle İslam 1 (4th ed., 1. Cilt). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Retrieved from https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/pdf/index.php?DERGI=hadislerle_islam_cilt1.pdf
• Özafşar, M. E., Ünal, İ. H., Ünal, Y., Erul, B., Martı, H., & Demir, M. (Eds.) (2020b). Hadislerle İslam 2 (4th ed., 2. Cilt). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Retrieved from https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/pdf/index.php?DERGI=hadislerle_islam_cilt2.pdf
• Özafşar, M. E., Ünal, İ. H., Ünal, Y., Erul, B., Martı, H., & Demir, M. (Eds.) (2020c). Hadislerle İslam 3 (4th ed., 3. cilt). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Retrieved from https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/sayfa.php?CILT=3&SAYFA=1
• Özafşar, M. E., Ünal, İ. H., Ünal, Y., Erul, B., Martı, H., & Demir, M. (Eds.) (2020d). Hadislerle İslam 7 (4th ed., 7.cilt). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Retrieved from https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/pdf/index.php?DERGI=hadislerle_islam_cilt7.pdf
• Özbolat, A. (2012). Postmodern Perspektif Tüketimin Toplumsal Anlamına Sosyolojik Bir Yaklaşım. İlahiyat Fakültesi Dergisi 17(1).
• Özburun, N. (2018). İsraf Psikolojisi İsraf Eden İnsan Kendini İmha Eder. In E. Erdem ve H. Şahin (Eds.), İsraf Dengeyi ve Ölçüyü Kaybetmek. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Özdal, E. (2015). Hadislerde İsraf ve İktisat [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Öziyici, O. E. (2002). İslamda Tüketim ve Tüketici Hakları [Yüksek Lisans]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Quliyev, O. (2012). Gösteriş Tüketimi ve Tüketim Tarzlarının İncelenmesi: Azerbaycan Örneği [Doktora Tezi]. Sosyal Bilimler Enst., Sakarya.
• Ratneshwar, S. (2013). Inside Consumption: Consumer Motives, Goals, And Desires. Taylor And Francis. Https://Ebookcentral.Proquest.Com/Lib/Kxp/Detail.Action?Docıd=254451
• Robins, K. (2021). İmaj-Görmenin Kültürü ve Politikası (N. Türkoglu, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Russell, S. V., Young, C. W., Unsworth, K. L., ve Robinson, C. (2017). Bringing Habits And Emotions İnto Food Waste Behaviour. Resources, Conservation And Recycling, 125, 107–114. Https://Doi.Org/10.1016/J.Resconrec.2017.06.007
• Sarıtaş, T. (2013). İslam Toplumunda Emek ve Sermaye [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
• Sarup, M. (1997). Postyapısalcılık ve Postmodernizm (A. Güçlü, Trans.) (1st Ed.).Ankara: Bilim ve Sanat.
• Sombart, W. (1998). Aşk, Lüks ve Kapitalizm ((N. Aça, Trans.)).Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Soysaldı, M. (2005). Kur'an'da İsraf Kavramı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (18-19).
• Şahin, E. Ç. (2009). Şahin, E. Ç. (2009). Tüketim Toplumu: Mükemmele Evrilen Politika. (Ed), Banu Dağtaş, B. Ve
• Dağtaş, E. (2009). Medya, Tüketim Kültürü Ve Yaşam Tarzları. In B. Dağtaş ve E. Dağtaş (Eds.), Tüketim Toplumu: Mükemmele Evrilen Politika. (Ed), Medya, Tüketim Kültürü ve Yaşam Tarzları, Ütopya Yayınevi. Ütopya Yayınevi. Üketimtoplumu: “Mükemmeleevrilenpolitika.
• Şentürk, R. (Ed.). (2010). Tüketim ve Değerler. İstanbul: İto Yayınları.
• Şentürk, Ü. (2008). Modern Kontrol: Tüketim. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergi, 32(2), 221–239. Http://Eskidergi.Cumhuriyet.Edu.Tr/Makale/1839.Pdf
• T.C. Ticaret Bakanlığı. (2018). Turkiye İsraf Raporu.
• Tabakoğlu, A. (1987). İslam ve Ekonomik Hayat. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Tabakoğlu, A. (2013). İslam İktisadına Giriş (3. Basım). Dergah Yayınları Çağdaş Türk Düşüncesi: Vol. 47. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tag El-Din, S. I. (2020). Ekonominin Temelleri Ahlaki Bir Yaklaşım (Karasu Oğuz, Trans.) (1st ed.). İstanbul: İktisat Yayınları.
• Tandoğan, A. L. (2015). Tüketim Fonksiyonları Analizi: Manisa İline Ait Tüketim Fonksiyonlarının Tahminlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Taş, S. (2020). Tüketim Karşıtı Yaşam Tarzları: Freeganizm, Gönüllü Sadelik ve Minimalizm. Journal Of Social And Cultural Studies(6), 38–64.
• Terzi, H. (2016). Müslüman Tüketicilerin İsraf Davranışlarının Rasyonel Tüketim ve Gösterişçi Tüketim Bağlamında İncelenmesi: Kültürlerarası Bir Karşılaştırma [Doktora Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Torlak, Ö. (2010). Gündelik Hayatta Tüketime Yön Veren Değerlerdeki Değişim. In R. Şentürk (Ed.), Tüketim ve Değerler.İstanbul: İto Yayınları.
• Torlak, Ö. (2016). Tüketim: Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü (2nd Ed.).İstanbul İnkılab.
• Turhan C., K. (2018). Ramazan Ayı İsraf Ayı Olmasın. In E. Erdem ve H. Şahin (Eds.), İsraf Dengeyi ve Ölçüyü Kaybetmek. Ankara:Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Türkiye Ticaret Bakanlığı. (2018). Türkiye İsraf Raporu. Ankara. Adamor Araştırma. Https://Tuketici.Ticaret.Gov.Tr/Data/5e6b33e913b876e4200a0101/Turkiye_Israf_Raporu_2018.Pdf
• Uysal Y., Ş. (2018). İsrafın Sonu İflas: Bilinçsizce Tüketirken, Bir Gün Biz Tükeneceğiz… In E. Erdem ve H. Şahin (Eds.), İsraf Dengeyi ve Ölçüyü Kaybetmek. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Ünay, S. (2010). Neoliberal Küreselleşme ve Evrensel Tüketim Kültürünün Yükselişi. In R. Şentürk (Ed.), Tüketim ve Değerler. İstanbul: İto Yayınları.
• Ündevli, A., Kadam, G., Bekdik, Y. L., Yılmaz, H. İ., ve Çobanoğlu, F. (2019). Aydın İlinde Gıda İsrafının Belirlenmesi: Bir Örnek Olay Çalışması. Tarım Ekonomisi Dergisi. Advance Online Publication. Https://Doi.Org/10.24181/Tarekoder.592049
• Ünsalver, B. Ö. (2011). Alışverişkolik Tüketirken Tüketen Takıntı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Wrap. (2021). Food Waste Indexfood Report 2021. İngiltere. Unep.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey Yayınları.
• Yanıklar, C. (2010). Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi 34(1). Https://Dergipark.Org.Tr/Tr/Download/Article-File/49816
• Yaran, R. (2007). İslam Fıkhında İhtiyaç Kavramı ve Kurumsallaşması. İstanbul: İfav Yayınları.
• Yaran, R. (2010). İhtiyaç Eksenli Paylaşım Kültüründen Ben Merkezli Hayata. In R. Şentürk (Ed.), Tüketim ve Değerler (87-16). İstanbul:İto Yayınları.
• Yeniçeri, C. (1980). İslam İktisadı Esasları. İstanbul: Şamil Yayınevi.
• Zaim, S., Esen, A., Koç, T., ve Çakır, M. Y. (2010). İslâm Ekonomisinin Temelleri. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Yayın No. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Zorlu, A. (2006). Tüketim Sosyolojisi. Ankara: Glocal Yayınları.
• Kubbealtı Akademisi Kültür ve Sanat Vakfı, Kubbealtı Lugatı, http://www.lugatim.com/s/iktisat
• Https://Www.Kuranayetleri.Net/