KARALAMA FİİLİNİN KİŞİLİK HAKKININ İHLALİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2023, Volume: 14 Issue: 2, 526 - 541, 31.12.2023

Sarp Şahankaya

https://doi.org/10.21492/inuhfd.1347300

Abstract

Karalama fiili en kısa şekilde gerçeğe aykırı bir beyan ile başkasının itibarının zedelenmesi olarak ifade edilebilir. Günümüzde basının ve özellikle sosyal medyanın gelişimi ile birlikte bilgi ve/veya içerik, çok kısa sürede çok fazla kişiye ulaşılabilmektedir. Bu kolaylık gerçeğe aykırı bilgi verilerek bir kişinin kişilik hakkının ihlal edilmesi ihtimalini ve bunun uygulanmasını da artırmaktadır. Uygulamadaki yaygınlığı ve önemi nedeniyle karalama fiilinden yola çıkılarak manevi kişisel değerler ve kişilik hakkının korunması - yüksek mahkeme kararları ve yabancı doktrin de nazara alınarak - inceleme konusu yapılmıştır. Manevi kişisel değerlerin net şekilde tespit edilmesi ve sınırlarının mutlak çizgilerle çizilmesi güçlük arz etmektedir. Bununla birlikte çalışmada özellikle itibar/şeref ve haysiyet değerleri üzerinde durulmuş, bunlar somutlaştırılmaya çalışılmıştır. Türk Medeni Kanunu’nda yer verilen kişilik hakkını koruyan davalar, İsviçre hukuku da göz önünde tutularak incelenmiş ve güncel eğilimler ortaya konulmuştur. Kişilik hakkını koruyan davalar ile birlikte gündeme gelen “yayımlanma” imkânı, itibarın iade edilmesi bakımından önem arz etmektedir ve çalışmada detaylı şekilde incelenmiştir.

Keywords

Kişilik Hakkı, Şeref ve Haysiyet, Manevi Değerler, Koruyucu Davalar, Kararın Yayımlanması.

EVALUATION OF DEFAMATION WITHIN THE SCOPE OF VIOLATION OF PERSONAL RIGHT

Abstract

Defamation can be expressed in the shortest way as damaging the reputation of someone with a false statement. Today, with the development of the press and especially social media, information and/or content can reach to many people in a very short time. This convenience also increases the possibility and implementation of violating a person's personal right by giving false information. Due to its prevalence and importance in practice, moral personal values and the protection of personal rights will be examined by taking into account the high court decisions and foreign doctrine, starting from the act of defamation. It is difficult to clearly identify moral personal values and draw absolute boundaries. However, in the study, especially reputation/honor and dignity will be emphasized, and concretization will be tried to be made. Cases that protect the right to personality, which are included in the Turkish Civil Code, will be examined by taking into account Swiss law, and current trends will be revealed. The possibility of "publishing", which has come to the fore with the lawsuits protecting the personal right, is important in terms of regaining the reputation and will be examined in detail in the study.

Keywords

Personality Right, Honor and Dignity, Moral Values, Protective Cases, Publication of Decision

References

• AKKURT, Sinan Sami: “Kişilik Hakkının Sosyal Medya Kullanıcıları Tarafından İhlâli Hâlinde Ortaya Çıkacak Cezaî Sorumluluğa Medenî Hukuk Bağlamında Bir Bakış”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 25(2), 2017, s.329-373.
• ARIKAN, Mehmet İberya: Türk Ceza Hukuku’nda İftira Suçu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2022.
• ATALI, Murat/ERMENEK, İbrahim/ERDOĞAN, Ersin: Medeni Usul Hukuku, 4.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• AYDOS, Oğuz Sadık: “Basın Yolu İle Kişilik Hakları İhlâllerinde Manevî Tazminat”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVI(2), 2012, s.1-36.
• BAYGIN, Cem/NAR, Ahmet: Medeni Hukuk Dersleri – I Başlangıç Hükümleri ve Gerçek Kişiler Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2021.
• BUCHER, Andreas: Natürliche Personen und Persönlichkeitsschutz, 4.Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel 2009.
• BURESH, Donald: “Will Cancel Culture Prevent The Adoption of The Right To Be Forgotten?”, International Journal of Current Advanced Research, 10(04)(A), 2021, s.24127-24137.
• CANBOLAT, Ferhat/KOŞAR, Gülhan Gönül: “Basın Yoluyla Kişilik Hakkının İhlalinin Tespitinde Kullanılan Yargıtay Ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Ölçütlerinin Değerlendirilmesi”, TBB Dergisi, 33(151), 2020, s.259-302.
• CHHETRİ, Shweta: “The Defamation in the Internet Age: Cyber Defamation”, International Journal of Law Management & Humanities, 4(1), 2021, s.1981-1994.
• DEMİR, Sertaç Timur./ÖZCAN, Ali: “Sosyal Medya ve Linç Kültürü”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 56, 2021, s.1-14.
• DOĞAN, Murat: “İnternetteki Yayınla Kişilik Hakkının İhlaline Karşı Durdurma Davası (Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 8.2.2001 Tarihli E.755/K.U57 Sayılı Kararı Çerçevesinde)”, AÜEHFD, 7(2), 2003, s.387-406.
• DOĞAN, Murat: “Şahsiyet Hakkın Tecavüzün Önlenmesi Davası”, AÜEHFD, 5(1-4), 2001, s.369-420. (DOĞAN, Önleme).
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku Cilt II Kişiler Hukuku, 22.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2021.
• ETLİOĞLU ERÇETİNGÖZ, S.: İnternet Ortamında Şeref ve Haysiyetin Korunmasında Uygulanacak Hukuk, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2019.
• GETAHUN, Temelson Gashaw: İfade Özgürlüğü ve Dezenformasyon: Etiyopya Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir 2021.
• GÖKCAN, Hasan Tahsin: Haksız Fiil Hukuku ve Maddi ve Manevi Tazminat Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2008.
• GUESS, Andrew/LYONS, Benjamin: “Misinformation, Disinformation, and Online Propaganda”, in Persily, Nathanial/Tucker, Joshua (ed.), Social Media and Democracy. Cambridge University Press, Cambridge 2020, s.10-33.
• GÜMÜŞ, Büşra: “Lincin En Yeni Biçimi: Sosyal Medyada Linç”, Sosyologca, 8(15-16), 2018, s.112-123.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki/ÖZEN, Muharrem: Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler – Millete ve Devlete Karşı Suçlar, US-A Yayıncılık, Ankara 2016.
• HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu: Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013.
• HELVACI, Serap: Gerçek Kişiler, 8.Baskı, Legal Yayıncılık, İstanbul 2017.
• HELVACI, Serap: Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar (MK.m.24/a fıkra I / İMK m.28a fıkra I), Beta Yayınları, İstanbul 2001. (HELVACI, Kişilik Hakkı Dava)
• HOFER, Sybille/HRUBESCH-MİLLAUER, Stephanie/VİTO, Roberto: Einleitungsartikel und Personenrecht, Stampfli Verlag, Bern 2011.
• HYLTON, Keith N.: Tort Law, Cambridge University Press, Cambridge 2016.
• KARAKIŞ, Cemal Çağlar: Nefret Söylemi Linç İlişkisi: Türkiye’de Nefret Temelli Linç, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü, İstanbul 2020.
• KERN, Bryson: “Reputational Injury Without A Reputational Attack: Addressing Negligence Claims For Pure Reputational Harm”, Fordham Law Review, 83, 2014, s.253-293.
• KILIÇOĞLU, Ahmet: Şeref, Haysiyet ve Özel Yaşama Basın Yoluyla Yapılan Saldırılardan Hukuksal Sorumluluk, 4.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2013.
• KILIÇOĞLU, Ahmet/KILIÇOĞLU YILMAZ, Kumru: Kişilik Hakkı ve Korunması, Turhan Kitabevi, Ankara 2023.
• MCGONAGLE, Tarlach: Freedom of Expression and Defamation, Council of Europe Publishing, Strasbourg 2016.
• MUNDHENKE, Daniel: Rechtsdogmatische und rechtspolitische Bedeutung der Schmerzensgeldrechtsprechung bei Verletzungen des allgemeinen Persönlichkeitsrechts durch Presseorgane, Cuvillier Verlag, Göttingen 2006.
• OĞUZMAN, Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR Saibe: Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), 19.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2020.
• SCHOPENHAUER, Arthur: İsteme ve Tasarım Olarak Dünya, 8.Basım, Çeviren: Levent Özşar, Biblos Yayınları, İstanbul 2020, (SCHOPENHAUER, İsteme).
• SCHOPENHAUER, Arthur: Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar, 29.Basım, Çeviren: Mustafa Tüzel, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2021.
• SERDAR, İlknur: Radyo ve Televizyon Yoluyla Kişilik Hakkının İhlali ve Kişiliğin Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara 1999.
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2011.
• TUOR, Peter/SCHNYDER, Bernhard /SCHMİD, Jörg/RUMO-JUNGO, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 14. Auflage, SchultessVerlag, Zürich 2015.
• USTA, Oğuz: Kişilik Hakları Bağlamında Unutulma Hakkı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2022.
• VAN DER MEER, Jens/PERREN, Ruben: Repetitorium Personenrecht, 2.Auflage, Orell Füssli Verlag, Zürich 2011.
• YILDIZ, Ozan Ali: “Şeref ve Haysiyete Yönelik Saldırılar Karşısında Kişilik Hakkının Korunması”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(1), 2020, s.3675-3689.
• YILMAZ, Zeynep: Hukuki Açıdan Toplumsal Şiddet Olarak Türkiye’de Linç, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul 2012.
• ZEVKLİLER, Aydın: Kişiler Hukuku Gerçek Kişiler, Ankara 1981.