Research Article
BibTex RIS Cite

ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE “SONSUZ” KAVRAM ALAN

Year 2022, Volume: 19 Issue: 75, 909 - 922, 21.09.2022
https://doi.org/10.56694/karadearas.1173607

Abstract

İnsanoğlunun sonlu bir varlık olması onu tarih boyunca sonsuzu anlamaya, aramaya ve bulmaya yönlendirmiş ve sonsuz kavramı bugüne kadar felsefe, fizik, mantık ve matematik gibi çeşitli disiplinlerin yanı sıra teolojinin de üzerinde durduğu ve çeşitli şekillerde açıklama getirdiği bir kavram olmuştur. Sonsuz kavramına ait Batı’daki ilk kaynaklar Antik Yunan filozoflarından Anaksimandros’a aittir. O, sonsuzu apeiron “sınırsız” kavramıyla ifade etmiştir. Doğu’daki ilk kaynaklar ise Hindistan kökenli dinlerin kutsal kitaplarında görülür. Örneğin Budist sutralarda geçen kolti nayuta ikilemesi sayılamayacak kadar çok olanı niteleyen bir ifadedir. Surya Prajnapti adlı bir eserde sayılar sayılabilir, sayılamaz ve sonsuz olmak üzere üçe ayrılır. IX. yüzyıldan itibaren büyük bir çoğunluğu Budist olan Uygurların Budizm’e ait kutsal kitaplardan yaptığı çevirilerde de sonsuz anlamına gelen pek çok sözcük bulunmaktadır. Bu çalışmada Budist Uygurlara ait dinî metinlerden hareketle Eski Uygurcadaki sonsuz kavram alanı incelenecek ve eski Uygurların bu kavramı nasıl algıladıkları dil-düşünce ilişkisi üzerinden ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

References

  • AKSAN, D. (1971). “Kavram Alanı-Kelime Ailesi İlişkileri ve Türk Yazı Dilinin Eskiliği Üzerine”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 253-263.
  • AKSAN, D. (2006). Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
  • ARAT, R. R. (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • BALCI, H. A. (2019). “Dilbilimsel Açıdan Argoda ‘Kabadayı’ ile İlgili Sözcüklerin Kavram Alanı”. I. Uluslararası Beydağı Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi Kitabı: 111-121.
  • BUSWELL, R. - D. LOPEZ (2014). The Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
  • CLAUSON, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
  • ERASLAN, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERDAL, M. (1991). Old Turkic Word Formation I-II. Wiesbaden: Harassowitz.
  • HENGİRMEN, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi.
  • KARA, G. - P. ZIEME (1971). Fragmente der uigurischen Version des “Jin gangjing” mit den Gāthās des Meister Fu. Berlin: Akademie Verlag.
  • KARAAĞAÇ, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Year 2022, Volume: 19 Issue: 75, 909 - 922, 21.09.2022
https://doi.org/10.56694/karadearas.1173607

Abstract

References

  • AKSAN, D. (1971). “Kavram Alanı-Kelime Ailesi İlişkileri ve Türk Yazı Dilinin Eskiliği Üzerine”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten. 253-263.
  • AKSAN, D. (2006). Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
  • ARAT, R. R. (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • BALCI, H. A. (2019). “Dilbilimsel Açıdan Argoda ‘Kabadayı’ ile İlgili Sözcüklerin Kavram Alanı”. I. Uluslararası Beydağı Sosyal ve Beşeri Bilimler Kongresi Kitabı: 111-121.
  • BUSWELL, R. - D. LOPEZ (2014). The Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
  • CLAUSON, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
  • ERASLAN, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • ERDAL, M. (1991). Old Turkic Word Formation I-II. Wiesbaden: Harassowitz.
  • HENGİRMEN, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi.
  • KARA, G. - P. ZIEME (1971). Fragmente der uigurischen Version des “Jin gangjing” mit den Gāthās des Meister Fu. Berlin: Akademie Verlag.
  • KARAAĞAÇ, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
There are 11 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Linguistics
Journal Section Research Articles
Authors

Arda Karadavut

Publication Date September 21, 2022
Published in Issue Year 2022 Volume: 19 Issue: 75

Cite

APA Karadavut, A. (2022). ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE “SONSUZ” KAVRAM ALAN. Karadeniz Araştırmaları, 19(75), 909-922. https://doi.org/10.56694/karadearas.1173607
AMA Karadavut A. ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE “SONSUZ” KAVRAM ALAN. Karadeniz Araştırmaları. September 2022;19(75):909-922. doi:10.56694/karadearas.1173607
Chicago Karadavut, Arda. “ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE ‘SONSUZ’ KAVRAM ALAN”. Karadeniz Araştırmaları 19, no. 75 (September 2022): 909-22. https://doi.org/10.56694/karadearas.1173607.
EndNote Karadavut A (September 1, 2022) ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE “SONSUZ” KAVRAM ALAN. Karadeniz Araştırmaları 19 75 909–922.
IEEE A. Karadavut, “ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE ‘SONSUZ’ KAVRAM ALAN”, Karadeniz Araştırmaları, vol. 19, no. 75, pp. 909–922, 2022, doi: 10.56694/karadearas.1173607.
ISNAD Karadavut, Arda. “ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE ‘SONSUZ’ KAVRAM ALAN”. Karadeniz Araştırmaları 19/75 (September 2022), 909-922. https://doi.org/10.56694/karadearas.1173607.
JAMA Karadavut A. ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE “SONSUZ” KAVRAM ALAN. Karadeniz Araştırmaları. 2022;19:909–922.
MLA Karadavut, Arda. “ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE ‘SONSUZ’ KAVRAM ALAN”. Karadeniz Araştırmaları, vol. 19, no. 75, 2022, pp. 909-22, doi:10.56694/karadearas.1173607.
Vancouver Karadavut A. ESKİ UYGURCA BUDİST METİNLERDE “SONSUZ” KAVRAM ALAN. Karadeniz Araştırmaları. 2022;19(75):909-22.