Eski
bir magmatik yayı olan Doğu Karadeniz Bölgesi (Pontidler) Sakarya Zonu içinde
yer alan andezit ve porfirik dasit daykları Geç Kretase yaşlı volkanitleri
kesmektedir. Andezit ve porfirik dasit daykları porfirik doku sergilemektedir.
Andezitler başlıca plajiyoklas ve ojit minerallerinden ibaret olup,
plajiyoklaslar elek dokusu ve polisentetik ikizlenme göstermektedir. Ojit
minerallerinin kenar kısımlarında opak mineral oluşumları yaygındır. Porfirik
dasitler ise kuvars, plajiyoklas, amfibol ve biyotit minerallerinden oluşmakta
olup, kuvars kristallerinin kenarları kısmen yenmiştir. Plajiyoklaslar yaygın
olarak serizitleşmiş, daha az oranda kalsitleşmiştir. Amfiboller hidrotermal
ayrışma sonucu klorit, karbonat (kalsit ve ankerit) ve opak minerallere,
biyotitler ise genel olarak kloritlere dönüşmüştür. Ana oksit ve iz element
değişim diyagramlarındaki düzgün yönsemeleri ve mineral ayrımlaşma
diyagramlarındaki durumları, daykların gelişiminde fraksiyonel kristalleşmenin
etkili olduğunu göstermektedir. Plajiyoklas ve ojit ayrımlaşmasının andezit
daykların gelişiminde, hornblend ve plajiyoklas ayrımlaşmasının ise porfirik
dasitlerin gelişiminde etkili olduğu belirlenmiştir. Zenginleşmiş okyanus ortası sırtı bazaltlara (Z-OOSB) göre
normalleştirilmiş iz element diyagramında negatif Nb, P2O5
ve TiO2 anomalileri olup, büyük iyon çaplı elementler (BİYE) yüksek
çekim alanlı elementlere (YÇAE) nazaran daha fazla zenginleşmiştir. Düşük
Nb/U ile yüksek La/Nb ve Th/Nb oranları, andezit ve porfirik dasit dayklarının kıtasal
kabuk kirlenmesinden etkilendiğini belirtmektedir. Sonuç olarak, daykların yay
ortamında, Geç Kretase sonlarına doğru benzer kökenli ve yitim ilişkili
metazomatize olmuş bir manto kaynağından türemiş oldukları düşünülmektedir.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Fonu (BAP)
2001.112.005.1
Birinci sıradaki yazarın doktora çalışmasının bir bölümünü kapsayan bu çalışma, Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Fonu (BAP) tarafından 2001.112.005.1 nolu proje ile desteklenmiştir.
The andesite and
porphyric dacite dykes in the Sakarya Zone of the Eastern Black Sea Region
(Pontides), an ancient magmatic arc, have been cutting the Late Cretaceous
volcanics. Andesite and porphyric dacite dykes show porphyritic texture.
Andesites consist mainly of plagioclase and augite minerals and plagioclases
show sieve texture and polysynthetic twinning. Opaque mineral formations are
common on the marginal parts of augite minerals. Porphyritic dacites consist of
quartz, plagioclase, amphibole and biotite minerals and the edges of quartz
crystals are partially corrode. Plagioclases are commonly sericitized and less
calcitized. As a result of hydrothermal alteration, amphibole was decomposition
to chlorite, carbonate (calcite and ankerite) and opaque minerals, and biotite
to chlorite. The uniform orientations in the main oxide and trace element
exchange diagrams and the states in the mineral separation diagrams show that
fractional crystallization is effective in the development of dykes.
It was determined
that plagioclase and augite differentiation was effective in the development of
andesite dykes, and hornblende and plagioclase differentiation in the
development of porphyritic dacites. In the normalized trace element diagram
according to enriched mid-ocean ridge basalts (E-MORB), there are negative Nb,
P2O5 and TiO2 anomalies, and large
ion-diameter elements (LILE) are more enriched than high-gravity elements
(HFSE). Low Nb/U and high La/Nb and Th/Nb ratios indicate that andesite and
porphyric dacite dykes are affected by continental crust contamination. As a
result, it is though that the dikes are derived from a metasomatized mantle
source, a similar origin and related to subduction, towards the end of Late
Cretaceous in the arc environment.
2001.112.005.1
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Engineering |
Journal Section | Articles |
Authors | |
Project Number | 2001.112.005.1 |
Publication Date | December 27, 2019 |
Submission Date | October 15, 2019 |
Acceptance Date | December 27, 2019 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 40 Issue: 3 |