MİLLİ MÜCADELEDE MARAŞ’TA SİYASİ VE SOSYAL GELİŞMELER VE MİLLİ MÜCADELEDE MARAŞ ŞEHİTLERİ

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 12, 171 - 189, 01.07.2018

Mustafa Kılınç

https://doi.org/10.17067/asm.415836

Cited By: 3

Öz

Maraş
Akdeniz, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan stratejik bir
konuma sahiptir. Bu coğrafi konumundan dolayı eski çağlardan beri şehir
devletler arası mücadele merkezi olmuştur. Maraş ili bugüne kadar değişik
isimlerle anılmıştır. Bunlardan en dikkat çekeni titreme yeri anlamında
kullanılmasıdır. Maraş Millî Mücadelede güney illerimizden biri olmuştur.
Mustafa Kemal’in Milli Teşkilat kurma çalışmalarıyla beraber yöre halkın kendi imkânları
doğrultusunda teşkilatlanması ülkemizde örnek bir teşkilatlanma olmuştur. Maraş
Mücadelesinde olayların ve teşkilatlanmaların gerçekleştiği semt isimleri eski
ve yeni isimleriyle beraber verilerek yaşanan olayların daha anlaşılır olması
sağlanmıştır. İl Önce İngiliz akabinde Fransızlar tarafından işgal edilmiştir.
İngiliz işgali döneminde kayda değer bir olumsuzluk yaşanmazken, Fransızlar
döneminde Fransızların halk tarafından isimlendirilen ellik gâvuru Ermenilerle
iş birliği yapması Maraş’ta bazı olumsuz hadiselerin yaşanmasına neden
olmuştur. Fransız işgali döneminde şehirde meydana gelen Sütçü İmam Olayı ve
Bayrak Olayı halkın vatanı uğruna her şeyi yapabileceğini ortaya koymuştur.
Vatanı uğruna canını seve seve feda eden Maraş şehitleri de unutulmamış hangi
semtten hangi vatan evladının şehit edildiği ifade edilmeye çalışılmıştır. Son
olarak ta düne kadar dostane yaşam sürdürülen Ermenilerin Millî Mücadele
esnasında yeni doğan bebekleri dahi katlederek Maraş’ta ne kadar acımasız
katliamlar yaptığı gün yüzüne çıkarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maraş, Millî Mücadele, Maraş Şehitleri

Political and Social Developments in Maraş During The National Struggle and Martyrs of Maraş in The National Struggle

Öz

Maraş has a strategic position in the Mediterranean,
Eastern Anatolia and South-eastern Anatolian Regions. Due to its geographical
location, the city has been the centre of inter-state struggle since ancient
times. Maraş province has been known with different names until today. The most
striking of these is the one that means a sense of shaking. Maraş was one of
our southern provinces in the National Struggle. Along with the efforts of
Mustafa Kemal to establish the National Organization, the organization of local
people in accordance with their own means has been an exemplary organization in
our country. In the Maraş Struggle, the names of the districts where the events
and organizations occurred are given together with old and new ones to make the
events that happened more understandable. The province was first occupied by
the French after the British. While there was not any significant negativity
during the British occupation period, the fact that the French made alliance
with the Armenians in the French period caused some negative occurrences in
Maras. Sütçü İmam and Bayrak incident, which took place in the city during the
French occupation period, revealed that the people could do everything for the
sake of the country. Maras martyrs who sacrificed their lives for the sake of
the homeland were not forgotten and which martyr of the homeland from which
district was killed was tried to be expressed. Finally, it was tried to be
revealed that how much merciless massacres the Armenians, who were living a
friendly life until before the National Struggle, did by murdering even
new-born babies during the National Struggle in Maras.

Anahtar Kelimeler

Maraş, National Struggle, Martyrs of Maraş

Kaynakça

• KaynakçaArşiv Belgeleri:BCA, Fon Kodu:30-10-00 Kutu No:66 Dosya No:439 Sıra No:22. (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi)BCA, Fon Kodu:30-10-00 Kutu No:194 Dosya No:329 Sıra No:19. (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi)BCA, Fon Kodu:30-10-00 Kutu No:49 Dosya No:320 Sıra No:9. (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi)BCA, Fon Kodu:30-18-11 Kutu No:2 Dosya No:28 Sıra No:12. (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi)Gazeteler:Cumhuriyet 12 Şubat 1936Nadi, Y. Maraş Düşmandan Nasıl Temizlendi? Cumhuriyet (12 Ekim 1950)Özgür, M. Maraş Mücadelesi, Cumhuriyet (12 Şubat 1937)Yeni Sabah 13 Şubat 1939Yeni Sabah, Kahraman Maraş, (12 Şubat 1948)Kitaplar:Akbıyık Y. (1990). Millî Mücadelede Güney Cephesi(Maraş), Kültür Bakanlığı Yayını, Sevinç Matbaası, AnkaraAkbıyık Y. (1999). Millî Mücadele'de Güney Cephesi Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi, AnkaraAtalay B. (2008). Yayına Hazırlayanlar: Gökhan, İlyas, Karataş, Mehmet, Maraş Tarihi ve Coğrafyası, K. MaraşBelen F. (1983). Türk Kurtuluş Savaşı (Askeri, Siyasi ve Sosyal Yönleriyle) Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, AnkaraÇabuk M. (2008). Maraş’ta Misyoner Faaliyetleri ve Misyoner Okulları, Kahramanmaraş Doğan A. (2014). Çanakkale'den Cumhuriyet'e Maraşlı Şehitler 1, Berikan Yayınevi, AnkaraDoğan O. (2011). Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi (XIX.-XX. Yüzyıl Türkiye Tarihi), AnkaraEren M. (2012). Destanlaşan Şehir Kahramanmaraş, Yayına Hazırlayan: Alparslan, Eyicil A. (2009). Yakın Çağda KahramanmaraşEyicil A. (2008). Osmanlı’nı Son Dönemi’nde Maraş’ta Ermeni Siyasi Faaliyetleri, Gün Yayıncılık, AnkaraGünay N. (2012). XX. Yüzyılda Maraş (Ermeniler, Türkler, Müslümanlar) KahramanmaraşKaradağ H. (1994). Yeniden Yayınlayan; Mehmet Yusuf Özbaş, İstiklal Savaşında Maraş, Kahramanmaraş Kurtuluş Müzesi Kurma ve Yaşatma Derneği Yayını, Kahramanmaraş Koç K. (2010). Kahramanmaraş'ta Sosyal Hayatın Fiziki Yapıya Etkisi (Sosyal, Kültürel, Ekonomik Yapı ve Şehirleşme Tarihi), KahramanmaraşÖzalp Y. (2004). Maraş Direnişinin Başındaki Serkomiser Ali Bey, Emniyet Genel Müdürlüğü Yayınları, AnkaraYakar S. (2012). Maraş Millî Mücadelesinde Bayrak Olayı ve Aşıkoğlu Hüseyin, KahramanmaraşYakar S. (2012). Maraş Millî Mücadelesinde Şeyh Ali Sezai Efendi, KahramanmaraşÇok Yazarlı Kitap:Alparslan, Yaşar-Yakar, Serdar, Maraş-Fransız Harbi(Belgeler-Hatıralar), Öncü Basımevi, K. MaraşAlparslan, Yaşar-Yakar, Serdar (2009). Maraş Meşhurları, Öncü Basımevi, AnkaraÇoğalan Celal-Kurtaran Halil (1969). Her Yönüyle Maraş, İstanbulAnsiklopedi Maddesi:T.C. Genel Kurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmi Yayınları Seri no:1, (1966), Türk İstiklal Harbi IV. Cilt Güney Cephesi, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara)Tez:Doğan, A. (1999). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısı'nda Maraş, Konya, Selçuk Üniversitesi, SBE, Doktora Lisans TeziGümüşalan, N. (2012). XX. Yüzyıl'ın İlk Yarısında Maraş (1908-1938), Konya, Selçuk Üniversitesi, SBE, Doktora TeziKarahan, A. (2008). 1909 Maraş Olayları, Konya, Selçuk Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans TeziMoroğlu, E. Z. (2015). Millî Mücadelede Maraş'ta İz Bırakan Şahsiyetler, Kahramanmaraş, Sütçü İmam Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans TeziŞahin, H. (2010) XX. Yüzyılın Başlarında Maraş Sancağının İktisadi, Mali ve Sosyal Durumu, İstanbul, Marmara Üniversitesi, SBE. Doktora TeziDergi:Şavkılı C. (2017). Maraş’ın Kurtuluş Bayramı Kutlamaları ve Basına Yansımaları (1920-1950), Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 61Şıvgın H. (1998). Mustafa Kemal’in Maraş’ın Kurtuluşu İçin Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, cilt,4 sayı,11Sempezyum:Doğan, A. (2015) Fransız İşgali Altındaki Maraş'ta Fransız-Ermeni Mezalimi, 19-20. Yüzyıllarda Türk Ermeni İlişkileri (Kaynaşma-Kırgınlık-Ayrılık-Yeni Arayışlar) Uluslararası Sempozyum Bildiriler, İstanbulDoğan O. (2013). Millî Mücadele Döneminde Maraş’ta Müdafaa-i Hukuk Örgütlenmesi Ve Kuvâ-ı Milliye’nin Kuruluş Ve Faaliyetleri, Millî Mücadele’de Güney Bölgesi Sempozyumu, GaziantepEyicil A. (2002). Çukurova ve Maraş’ta Fransız İşgali ve Ermeni Mezalimi, Kahramanmaraş’ta Ermeni Sorunu Sempozyumu, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, KahramanmaraşEyicil A. (2013). İşgal Döneminde Fransız Ve Ermenilere Karşı Maraş Mücadelesi, Millî Mücadele’de Güney Bölgesi Sempozyumu, GaziantepKılıç F. (2013). Millî Mücadele’de Elbistan, Millî Mücadele’de Güney Bölgesi Sempozyumu, GaziantepSiler A. (2002). Ermeni Terör Örgütlerinin Doğu Akdeniz Bölgesinde Türklere Karşı İnsan Hakları İhlali, Kahramanmaraş’ta Ermeni Sorunu Sempozyumu, Kahramanmaraş