Coğrafi mekânın yaşlanma üzerindeki etkilerinin incelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 48, 325 - 341, 31.12.2022

Mustafa Köse Yahya Aydın

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1085158

Öz

Endüstrileşme ve kentleşme ile beraber insanlığın yüz yüze kaldığı önemli bir değişim olarak yaşlı nüfusun toplum çerisindeki oranının artması rahatlıkla not edilebilir. Bu durum, başta Avrupa olmak üzere dünya toplumlarının ve özelde de Türkiye’nin gündeminde olan bir süreç olarak da ifade edilebilir. Yaşlılık tanımları ile beraber yaşlanma tecrübeleri de birbirinden farklı olmaktadır. Coğrafi mekânın yaşlanma üzerindeki etkisi nedir? Bu araştırma sorusuna cevap bulabilmek amacıyla Yozgat ilinin Sorgun ilçesine bağlı Bahadın kasabasında yaşayan altmış yaş üzeri 101 kişi ile yüz yüze olacak şekilde yarı yapılandırılmış anketler yapılmıştır. Katılımcıların bir kısmı (15), 2019 yılında bu kasabada kurulmuş olan Bahadın Yaşlı Bakım Merkezinde kalırken, 18 kişi evinde kalmasına rağmen bu merkezden hizmet almakta (evin temizliği, sobanın yakılması, yemek yapılması gibi) ve geri kalan 68 kişi ise aynı beldede yaşıyor olsa da bu vakıf ile doğrudan temasları bulunmamaktadır. Elde edilen veriler SPSS26 programı kullanılarak sistematik bir şekilde analiz edilmiştir. Kırsal bir yerleşim birimi olan Bahadın kasabasının altmış yaş üzeri sakinleri sağlık hizmetlerine erişim gibi bazı sınırlılıkları not etseler de genel olarak yaşadıkları bölgeden memnunlar ve alternatif bir yeri hayatlarının geri kalanını devam ettirmek için düşünmemektedirler. Buna ek olarak sivil inisiyatifle kurulmuş olan Bahadın Yaşlanma Vakfı ile mekânın ve konumun işlevine ve anlamına yaşlılar açısından olumlu katkılar yapıldığı tespit edilmiştir. Mevcut durumda sınırlı sayıda insana hizmet veren bu vakıf, potansiyel olarak belde sakinlerinin yaşlılık evreleri için genelde kentlerde rastlanan bir şekilde alternatif bir seçenek sunmaktadır. Bu durum yaşlanma perspektifinden bakıldığında coğrafi mekân temelli sınırlılıkları azaltırken, işlevsel olma adına anlamlı hale gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, Coğrafi mekan,, Kırsal Alan, Bahadın Kasabası

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

Anketlerin yapılmasında yardımcı olan Can Hüseyin Tunç ve Bahadın Bakım Merkezi çalışanlarına teşekkür ederiz.

Analysing the effects of geographical space on ageing

Öz

The increase in the proportion of the elderly population in the society can be easily noted as an important change that humanity has faced with industrialization and urbanization. This situation can also be expressed as a process that is on the agenda of world societies, especially in Europe, and in Turkey. Along with the definitions of ageing and ageing experiences are also different from each other. What is the effect of geographical space and location on ageing? To find an answer to this research question, semi-structured surveys were conducted face-to-face with 101 people in the town of Bahadın in Sorgun district of Yozgat. Some of the participants (15) stay in the Bahadın Ageing Foundation Center, which was established in this town in 2019. Although 18 people stay at home, they receive services from this centre (such as cleaning the house, burning the stove, cooking) and the remaining 68 people do not have direct contact with this foundation even though they live in the same town. The obtained data were analyzed systematically using the SPSS26 program. Although the elderly residents of the rural town of Bahadın note some limitations such as access to health services, they are generally satisfied with the area they live in and do not consider an alternative place to continue the rest of their lives. In addition, it has been determined that Bahadın Ageing Foundation, which was established with a civil initiative, made positive contributions to the function and meaning of the space and location for the elderly people. This foundation, which currently serves a limited number of people, potentially offers an alternative option for the old age stages of the residents, as is often seen in cities. From the perspective of ageing, this situation becomes meaningful in terms of being functional while reducing space and location-based limitations.

Anahtar Kelimeler

Ageing, Geographical Space, Rural Area, Bahadın Town

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Akın, A. ve Bilgili Aykut, N. (2011). Araştırmadan uygulamaya: Nüfus politikasının oluşturulmasında Türkiye deneyimi. Sağlık ve Toplum Dergisi, 3, 3-11.
• Aksoy, E. (2016). 1919-1955 Yılları arasında Türkiye’nin nüfus yapısı ve uygulanan nüfus politikaları. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 24, 27-45.
• Amarya, S., Singh, K., ve Sabharwal, M. (2018). Ageing process and physiological changes. G. D’Onofrio, A. Greco, & D. Sancarlo (Ed.), Gerontology içinde IntechOpen. https://doi.org/10.5772/intechopen.76249
• Arun, Ö. (2017). Yaşlılık. Y. Şişman (Ed.), Sosyal Sorunlar içinde (ss. 118-139) Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Bongaarts, J. (2009). Human population growth and the demographic transition. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 364(1532), 2985–2990.
• Bryman A. ve Cramer D. (2004). Quantitative Data Analysis with SPSS 12 and 13: A Guide for Social Scientists, London, Routledge.
• Bryman, A. (2008). Social Research Methods, (3. Bs) Oxford: Oxford University Press.
• Bulduk, E. Ö. (2014). Yaşlılık ve toplumsal değişim. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182(182), 53-60.
• Caldwell, J.C. (2006). Demographic Transition Theory, Springer, Dordrecht. The Netherland.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, (3. Bs) Los Angeles: Sage Publications.
• Çapcıoğlu, İ. ve Alpay, A. H. (2019). Çevresel gerontoloji bağlamında ‘yerinde yaşlanma’nın temel belirleyicileri ve aktif yaşlanma süreciyle ilişkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 1949-1966. Doi: 10.15869/itobiad.614239
• Çunkuş, N. Taşdemir Yiğitoğlu, G. ve Akbaş, E. (2019). Yaşlılık ve toplumsal dışlanma. Geriatrik Bilimler Dergisi, 2 (2), 58-67.
• Doğan, M. (2013). Türkiye’de uygulanan nüfus politikalarına genel bakış. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (23), 293-307.
• Fernández-Ballesteros, R. (2011). Positive ageing: Objective, subjective, and combined outcomes. E-Journal of Applied Psychology, 7(1), 22-30.
• Gökçe Kutsal Y. (2003). Yaşlanan Dünya, Yaşlanan Toplum, Yaşlanan İnsan. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni, 24(3-4), 1-6.
• Gürsoy Çuhadar, S. (2020). Yaşlanan nüfusa çözüm önerisi olarak aktif yaşlanma yaklaşımı: Eleştiriler ve olası endeks için Türkiye önerileri. Journal of Social Policy Conferences, (79), 361-397.
• Kinsella, K., ve He, W. (2009). An aging world: 2008. Washington DC: Census Bureau.
• Köse, M., (2021). Coğrafi Planlama. Doğan, M., Köse, M., ve Ayhan, F. (Ed.) Coğrafi planlama içinde (ss. 1-13) Pegem Akademi, ISBN: 978-625-7582-51-3, Ankara.
• Kurtkapan, H. (2019). Türkiye’de demografik dönüşümün sosyal yansımaları ve yaşlılık. Sosyal Güvence, 0(15), 27-46. Doi:10.21441/sosyalguvence.597571
• Küçük, M. (2016). Kırsal alanlarda yaşlı yerel halkın karşılaştığı sorunlar: Konya İli Derebucak İlçesi üzerine bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 29-48.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (I. Ergüden, Çev.), (2. Bs.), Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Lee, R. D. ve Reher, D. S. (2011). Introduction: The landscape of demographic transition and its aftermath. Population and Development Review. 37 (Supplement), 1-7.
• McCracken, K. ve Phillips, D.R. (2005). International demographic transitions. Gavin J. Andrews, David R. Phillips (Ed.), Ageing and Place: Perspectives, Policy, Practice içinde (36-60) New York, Routledge.
• Oktay, E. Y. (2014). Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanından günümüze uygulanan nüfus politikaları. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 31-53. Doi: 10.17828/yasbed.49556
• Özgür, E. M. (2019). Yaşlanmanın coğrafyaları: Coğrafi Gerontolojide ilerleme, tartışmalar ve araştırma gündemi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), 78-109. Doi: 10.33688/aucbd.512325
• Peace, S., Holland, C. ve Kellaher, L. (2006). Environment and identity in later life. Open University Press, Maidenhead, UK.
• Reher, D. S. (2004). The demographic transition revisited as a global process. Population, Space and Place, 10, 19-41.
• Rosenberg, M. J. ve Everitt, J. (2001). Planning for aging populations: Inside or outside the walls. Progress in Planning, 56(3), 119-168. Doi: 10.1016/S0305-9006(01)00014-9
• Samancı Tekin, Ç. Ve Kara, F. (2018). Dünyada ve Türkiye’de yaşlılık. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, (IBAD), 3(1), 219-229. Doi: 10.21733/ibad.370584
• Schwanen, T., Hardill, I. ve Lucas, S. (2012). Spatialities of ageing: The co-construction and co-evolution of old age and space, Geoforum, 43(6), 1291-1295. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2012.07.002
• Silverman, D. (2010). Doing Qualitative Research: A Practical Handbook, (3. Bs) London: Sage Publications.
• Sidorenko, A. ve Walker, A. (2004). The Madrid international plan of action on ageing: From conception to implementation. Ageing and Society, 24(2), 147-165. Doi:10.1017/S014468X03001661
• Skinner, M.W., Andrews, G.J., Cutchin, M.P. (2018). Introducing Geographical Gerontology. Mark W. Skinner, Gavin J. Andrews, Malcolm P. Cutchin (Ed.), Geographical Gerontology: Perspectives, Concepts, Approaches içinde (1-10) New York, Routledge.
• Tekeli, İ. (2008). Göç ve Ötesi. Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• TÜİK (2020) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları 25 Kasım 2021 tarihinde https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr adresinden erişildi.
• United Nations (2019) World Population Ageing 10 Aralık 2021 tarihinde https://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WorldPopulationAgeing2019-Report.pdf adresinden erişildi.
• Uyanık, Y. (2017). Yaşlılık, yaşlanan nüfus ve sosyal politika. İş ve Hayat, 3(5), 67-100.
• World Assembly On Ageing (July-August 1982). A United Nations initiative in response to the rapid ageing of the world’s population 15 Aralık 2021 tarihinde https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1741-6612.1982.tb01004.x adresinden erişildi.
• World Health Organisation (2020) Ageing 19 Ocak 2020 tarihinde https://www.who.int/health-topics/ageing#tab=tab_1 adresinden erişildi.
• Yüceşahin, M. M. (2011). Küresel Bir Süreç Olarak Demografik Dönüşüm: Mekânsal Bir Değerlendirme. Coğrafi Bilimler Dergisi, 9(1), 11-28. Doi: 10.1501/Cogbil_0000000115
• Yakar, M. (2012). Türkiye'de iç göçlerin ilçelere göre mekânsal analizi: 1995:2000 dönemi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 741-768.
• Zhang, H., ve Su, X. (2020). Lifestyle migration and the (un) making of ideal home. Geoforum, 115, 111–119. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2020.07.001