TAYVAN’IN KÜRESEL ISINMA İLE TEK BAŞINA MÜCADELESİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 1 - 25, 25.01.2024

Kıvılcım Ertan (akkoyunlu)

Öz

Tayvan (resmî adıyla Çin Cumhuriyeti-ROC), Asya kıtasındaki gelişmiş ülkelerden birisi olarak teknolojik ve endüstriyel üretimde dünya çapında önemli bir yere sahiptir. Daha önceleri Çin Ana Kıtasını da Birleşmiş Milletler’de (BM) temsil eden Tayvan, 1971’de değişen dünya dengeleri sonucu BM üyeliğinden çıkarılmış ve yerine Çin Halk Cumhuriyeti BM üyeliğine kabul edilmiştir. Bu değişiklik sonrası Tayvan’ın BM üyeliği sona ermiş, buna karşın Tayvan, uluslararası toplumun saygın bir üyesi olarak birçok ülke ile diplomatik ilişkilerini sürdürmeye devam etmiştir. Bu çerçevede Tayvan, uluslararası toplum ile ekonomik ve ticari anlamda yakın ilişkilerini geliştirerek sürdürmektedir.

Tayvan, son dönemde ivme kazandırdığı hızlı endüstriyel gelişiminin yol açtığı çevre sorunlarına yönelik olarak özellikle 1990’lı yıllardan bu yana çevre mevzuatını ve uygulamalarını geliştirmeye devam etmektedir. Tayvan’ın küresel ısınma sorununa yönelik mevzuat, politika ve uygulamalarını konu alan çalışma, nitel araştırma yöntemine dayalı literatür taraması (çeşitli akademik çalışmalar, mevzuat, Tayvan medya kanalları vb.) ile kaleme alınmıştır. Bu çerçevede, BM sisteminde temsil edilmeyen Tayvan’ın BM çevre politikalarına uygun biçimde güncellediği çevre politikaları, eylem planları, küresel ısınma sorununa yönelik mevzuatı ve uygulamaları incelenmiştir.

Tayvan’ın küresel ısınma ile mücadelesinin, genel olarak çevre sorunlarına karşı yürüttüğü ulusal politikadan ayrı olarak düşünülmesi söz konusu olamaz. Tayvan, küresel ısınmaya karşı yürüttüğü başarılı çalışmalarını ekolojik dengenin sürdürülebilirliği, çevrenin korunması ve geliştirilmesi temelinde geliştirmeye devam etmektedir. Tayvan’ın dünyanın geri kalanından dışlanması, küresel ısınma ile mücadelesinde Tayvan’ın yalnız bırakılması, dünyanın küresel çevre sorunu olarak iklim değişikliği ile mücadelesini de yavaşlatacaktır.

Bu çalışmada öz olarak Tayvan’ın küresel ısınma sorunuyla mücadelede sera gazlarının azaltılmasına yönelik başarılı çevre ve enerji politikaları ve uygulamalarının, pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke için örnek oluşturabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Küresel Isınma, Tayvan, Tayvan’ın Küresel Isınma Politikası.

Kaynakça

• Anonim (2019), “Leave No One Behind” Taiwan Today, Taiwan Review, (01 Kasım 2019), https://taiwantoday.tw/news, 30 Mart 2020.
• Anonim (2023), European Commission, Questions and Answers, https://ec.europe.eu/commission/, 17 Haziran 2023.
• Aviso, Kathleen B., Chen-Fu Chien, Ming K. Lim ve Ming-Lang Tseng (2021), Taiwan Drought was a Microcosm of Climate Change Adaptation Challenges in Complex Island Economies, Process Integration and Optimization for Sustainability, 5: 317-318. https://doi.org/10.1007/s41660-021-00188-1.
• Ayanoğlu, Harun Talha (2022), “Gölgede Kalan Kriz: İklim Değişikliği Karşısında Tayvan”, Türkiye’de Tayvan Çalışmaları III, (Tarih, Ekonomi ve Uluslararası İlişkiler), (Yayına Hazırlayan A. Merthan Dündar), Ankara Üniversitesi Yayın No: 752, APAM Yayın No: 24, Ankara, s. 253-277.
• Bondaz, Antoine (2022), Policy Brief-EU Asia Project, January, Issue: 2022/07.
• DeLisle, Jacques (2020), “International Law and Institutions”, Taiwan, The Development of An Asian Tiger (ed:Hans Stockton and Yao-Yuan Yeh), Lynne Rienner Publishers, Inc.,USA, UK, s. 171-206 . Ertan, Kıvılcım Akkoyunlu (2022), Environmental Policy in Taiwan, As A Model for Developing Countries, Hiper Publication, İstanbul.
• Grano, Simona A. (2019), “Climate Change Politics: Can These Raise Taiwan’s International Recognition?” https://taiwaninsight.org/2019/04/25/climate-change-politics-can-these-boost-raise-taiwans-international-recognition/, 31 Ocak 2022.
• Grant, Don ,-Zelink, David,-Mitova, Stefenia (2021), “Reducing CO2 emissions by targeting the world’s hyper-polluting power plants” (https://www.doi.org; https://www.worldcat.org/issn/1748-9326, 28 Mayıs 2023.
• Hale, Erin, “Taiwan taps on United Nations’ Door, 50 years after Departure”, Aljazeera News, https://www.aljazeera.com/news/2021/10/25/chinas-un-seat-50-years-on, 03 Şubat 2022. TAYVAN’IN KÜRESEL ISINMA İLE TEK BAŞINA MÜCADELESİ Sayfa | 23
• Ho, Ming-sho (2021), “Is Taiwan Ready to go Net-Zero by 2050?, https://taiwaninsight.org/2021/11/04/is-taiwan-ready-to-go-net-zero-by-2050, 31 Ocak 2022. Horton, Chris (2021), 50 years after China’s admission, Taiwan remains shut of UN”, International Relations, https://asia.nikkei.com/Politics/International-relations/50-years-after-China-s-admission-Taiwan-remains-shut-out-of-UN, 25 Ekim 2022,
• Hsu, Huang-Hsiung (2021), “Facing Advanced Global Warming and International Pressure Taiwan Needs to Take Prompt Action”, (https://taiwaninsight.org/2021/04/12/facind-advancing-global-warming-and-international-pressure-taiwan-needs-to-take-prompt-action/, 28 Mayıs 2023.
• Huang, Volkan Chih-Yang (2021), Taipei Ekonomi ve Kültür Misyonu Ankara Temsilcisi ile Söyleşi: Tayvan Uluslararası Topluma Aktif Olarak Katılmaya Hazır, Haber Ajanda, Aylık Siyaset, Strateji ve Toplum Dergisi, Ekim, Yıl: 15, Sayı: 179, s. 76-83.
• Huang, Tzu-ti, Water crisis looms in Taiwan in year of zero typhoons” https://www.taiwannews.com.tw/en/news/4029680, (14 Ekim 2020), Taiwan News, 17 Haziran 2023.
• Işık, Ahmet Faruk (2022), Tayvan’da Enerji Güvenliği ve Yenilenebilir Enerji, Türkiye’de Tayvan Çalışmaları III, (Tarih, Ekonomi ve Uluslararası İlişkiler), (Yayına Hazırlayan A. Merthan Dündar), Ankara Üniversitesi Yayın No: 752, APAM Yayın No: 24, Ankara, s. 241-252.
• Lin, Oscar (2021), Taiwan Climate Change Overview, Report Number: TW2021-0055, United States Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, Global Agricultural Information Network, 02 Aralık 2021.
• Mabon Leslie-Shih, Wan-Yu (2021), Is There A Case for Recognising Taiwan at the Iınternational Science? Policy, Frontiers in Climate, https://doi.org/10.3389/fclim.2021.750443, 05 Şubat 2022. Roam, Gwo-Dong (2005), “Taiwan’s Protection of the Global Environment”, Harvard Asia Pacific Review; Summer: 8, 1, s.14-16.
• WEF Global Risks Report 2022, https://www.weforum.org/publications/global-risks-report-2022/, 20 Haziran 2023. TAYVAN’IN KÜRESEL ISINMA İLE TEK BAŞINA MÜCADELESİ Sayfa | 24
• Winston Wen-Yi Chen (2021), Leaving Taiwan out of official UN climate conservation hurts anyone, https://www.roc-taiwan.org/ca_en/post/12450.html, 29 Ocak 2022.
• Wu, Jaushieh Joseph (2021), “Taiwan’s Foreign Minister: Time to Let Taiwan Work with the UN”, The Diplomat, (27 Ağustos 2021), https://thediplomat.com/2021/08/taiwans-foreign-minister-time-to-let-taiwan-work-with-the-un/, 03 Şubat 2022.
• Yang, Mien-chieh (2020), “Taiwan faces watery future:Greenpeace,” Taipei Times, (25 Ağustos 2020), https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2020/08/25/2003742240, www.taipeitimes.com, 20 Haziran 2023.
• Yvonne, Chan, 20 Ekim 2009, Taiwan plans taxes for energy and CO2 emissions by 2011, (24 Ekim 2009), http://businessgreen.com/business-green/news/2251588/taiwan-plans-taxes-energy-co2, Businessgreen, 20 Haziran 2023.
• Zhong, Jing-Yi - Shun-Te Wang - Wan-Ting Hsu (2020), “Taiwan Youth Climate Coalition (TWYCC)’s Presence and missions in the international Dialogues on Climate Change”, Taiwan Insight, (22 Haziran 2020), https://taiwaninsight.org/2020/06/22/taiwan-youth-climate-coalition-twyccs-presence-and-missions-in-the-international-dialogues-on-climate-change/, 31 Ocak 2022. “Climate change may cost Taiwan dearly without action: experts”, Focus Taiwan, https://focustaiwan.tw.sci-tech/202108100019), 12 Ağustos 2021.
• “Taiwan may see fewer typhoons but more droughts as climate warms”,https://www.scmp.com/news/china/article/3114972/taiwan-may-see-fewer-typhoons-more-drought-climate-warms), (22 Aralık 2020), South China Morning Post, 17 Haziran 2023.
• “Taiwan plans energy tax starting in 2011” (http://www.earthtimes.org/articles/news/290768.taiwan-plans-energy-tax-starting-in-2011.html) Earth Times, 19 Ekim 2009.
• “Cabinet approves phased carbon pricing scheme-Taipei Times” https://www.taipeitimes.com/News/front/archives/2022(04/22/2003777019). m, 22 Nisan 2022.
• “Combating Climate Change-Taiwan Can Help, Calling for Taiwan’s Professional, Pragmatic, and Constructive Participation in the UNFCCC”, September 2018, https://www.mofa.gov.tw, 04 Mayıs 2020. TAYVAN’IN KÜRESEL ISINMA İLE TEK BAŞINA MÜCADELESİ Sayfa | 25
• “Taiwan as an observer in the World Health Assembly”, https://www.satate.gov, 30 Mayıs 2023.
• “Climate Change Response Act”, https://www.epa.gov.tw, 30 Mayıs 2023.
• http://law.moj.gov.tw/ENG/LawClass/LawAll.aspx?pcode=O0020098, 17 Haziran 2023.
• https://law.moi.gov.tw/LawClassLawAll.aspx?pcode=10130032, 20 Haziran 2023.
• https://adapt.epa.gov.tw/eng/TCCIP-1-D/TCCIP-1-D-6_en.html, 17 Haziran 2023.
• https://taiwaninsight.org/2020/06/22/taiwan-youth-clşamte-coalition-twyccs-presence-and-missions-in-the-international-dialogues-on-climate-change/, 31 Ocak 2022.
• https://earthobservatory.nasa.gov/, 12 Şubat 2022.
• https://taiwannews.com.tw/er, 27 Mart 2020.
• https://www.worldmeters.info., 05 Şubat 2022.
• https://adapt.epa.gov.tw, 30 Mayıs 2023.
• https://www. mofa.gov.tw/News_Content.aspx?n=96&s=96824, 20 Haziran 2023.
• https://www.roc-taiwan.org/uploads/sites/104/2017/09/Taiwan-VNR.pdf, 17 Haziran 2023.