ÖĞRETMEN ÖZERKLİĞİNİN OKULDA KALMA TUTUMU ÜZERİNDEKİ ROLÜ: İLKOKUL ÖĞRETMENLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 87, 806 - 818, 11.07.2023

Selçuk Demir

https://doi.org/10.17755/esosder.1216341

Öz

Bu çalışmada; öğretmenlerin özerklik davranışları ile okulda kalma tutumları arasındaki ilişkinin açığa çıkarılması amaçlanmaktadır. Araştırma, korelasyonel model ile biçimlendirilmiştir. Çalışmanın evreni, Diyarbakır ilindeki ilkokullarda görev yapmakta olan öğretmenlerden oluşturulmuştur. Yansızlık kuralına göre kararlaştırılan bu evrenden 18 ilkokul seçilmiştir. Bu ilkokullarda çalışan 191 öğretmen, çalışmanın örneklemini meydana getirmiştir. Çalışmada, seçkisiz örnekleme yöntemlerinden oransız küme örnekleme yöntemine başvurulmuştur. Araştırmada, “Öğretmen Özerkliği Ölçeği” ve “Okulda Kalma Tutumu Ölçeği” ile verilere ulaşılmıştır. Korelasyon sonuçları; öğretmen özerkliği ile okulda kalma tutumunun orta düzeyde, pozitif ve anlamlı ilişkili olduğunu göstermiştir. Kısmi regresyon analiziyle öğretmen özerklik davranışlarının, okulda kalma tutumunu anlamlı yordadığı belirlenmiştir. Çoklu regresyon analizi sonucunda; öğretmen özerkliğinin öğretim programı ve mesleki iletişim özerkliklerinin okulda kalma tutumunun anlamlı yordayıcıları olduğu tespit edilmiştir. Öğretme süreci özerkliği ile mesleki gelişim özerkliği boyutlarının ise okulda kalma tutumunun anlamlı yordayıcıları olmadığı bulunmuştur. Okul yöneticilerinin; öğretmenlerin okul değiştirme eğilimlerini azaltmak için kurumlarında öğretmenlerin mesleki özerklik davranışlarını destekleyici bir iklim oluşturması faydalı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen özerkliği, okulda kalma tutumu, okul müdürü, ilkokul öğretmeni

THE ROLE OF TEACHER AUTONOMY ON THE RETENTION ATTITUDE: A RESEARCH ON PRIMARY SCHOOL TEACHERS

Öz

This study seeks to reveal the relationship between teachers' autonomy behaviors and their retention attitudes. The research is in the form of the correlational model. The population is composed of teachers working in primary schools located in Diyarbakır. 18 primary schools were selected from this population, which was determined according to the rule of impartiality. 191 teachers working in these primary schools constituted the sample of the study. In the study, the disproportionate cluster sampling method, which is one of the random sampling methods, was used. In the study, data were obtained via the "Teacher Autonomy Scale" and "School Retention Attitude Scale". Correlation results showed that teacher autonomy and school retention Attitude had a moderate, positive, and significant relationship. Following a partial regression analysis, it was determined that teacher autonomy behaviors significantly predicted the school retention attitude. As a result of multiple regression analysis, it was determined that teacher autonomy, curriculum, and professional communication autonomy are significant predictors of the school retention attitude, while teaching autonomy and professional development autonomy were not significant predictors of the school retention attitude. It would be beneficial if school administrators created a supportive climate for teachers' professional autonomy behaviors in their institutions in an attempt to reduce teachers' tendency to change schools.

Anahtar Kelimeler

Teacher autonomy, retention attitute, school principal, primary school teacher

Kaynakça

• Alexander, J. M. B. (2010). An examination of teachers' perceptions regarding constructivist leadership and teacher retention. (Unpublished Doctoral Dissertation). Walden University, U.S.A. Aydın, M. (2014). Eğitim yönetimi. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Balay, R. (2014). Yönetici ve öğretmenlerde örgütsel bağlılık. Ankara: Pegem Akademi.
• Bayraktar, E. (2019). Öğretmenlerin özerklik algıları ile örgütsel bağlılık algıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi Ortak Yüksek Lisans Programı, İstanbul.
• Bodjrenou, K., Xu, M., & Bomboma, K. (2019). Antecedents of organizational commitment: A review of personal and organizational factors. Open Journal of Social Sciences, 7, 276-289. doi: 10.4236/jss.2019.75024.
• Bush, T. (2010). Theories of educational leadership and management (4th edition). Sage.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Can, A. (2022). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cascio, W. (1991) Costing human resources: The financial impact of behavior in organizations (3rd edition). Boston: PWSKent.
• Christeen, G. (2015). Retaining professional workers: What makes them stay? Employee Relations, 37, 102-121. https://doi.org/10.1108/ER-10-2013-0151
• Collie, R. J., Granziera, H., & Martin, A. J. (2018). Teachers’ perceived autonomy support and adaptability: An investigation employing the job demandsresources model as relevant to workplace exhaustion, disengagement, and commitment. Teaching and Teacher Education, 74, 25-136. https://doi.org/10.1016/j.tate.2018.04.015
• Çolak, İ., & Altınkurt, Y. (2017). Okul iklimi ile öğretmenlerin özerklik davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(1), 33-71. doi: 10.14527/kuey.2017.002
• Dantonio, M. (2001). Collegial coaching: Inquiry into the teaching self. Bloomington, IN: Phi Delta Kappa.
• Demir, S. (2019). Etik iklim ve okuldan ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel bağlılığın aracılık rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 824-838. doi: 10.16986/HUJE.2018040551
• Friedman, I. A. (1999). Teacher-perceived work autonomy: The concept and its measurement. Educational and Psychological Measurement, 59(1), 58-76.
• Guarino, C. M., Santibanez, L., & Daley, G. A. (2006). Teacher recruitment and retention: A review of the recent empirical literature. Review of Educational Research, 76(2), 173-208. https://doi.org/10.3102/0034654307600217
• Harris, A. (2002). School improvement: What's in it for schools? Routledge.
• Hoy, W. K., & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. (S. TURAN, Çev. ed., 7. Baskıdan çeviri), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1993). Teachers’ sense of efficacy and the organizational health of schools. The Elementary School Journal, 93, 355-372. http://dx.doi.org/10.1086/461729
• Ingersoll, R. M. (2007). Short on power long on responsibility. Educational Leadership, 65(1), 20-25.
• Ingersoll, R. M., & May, H. (2012). The magnitude, destinations, and determinants of mathematics and science teacher turnover. Educational Evaluation and Policy Analysis, 34(4), 435–464. https://doi.org/10.3102/0162373712454326
• Javadi, F. (2014). On the relationship between teacher autonomy and feeling of burnout among Iranian EFL teachers. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 98, 770-774. Doi: 10.1016/j.sbspro.2014.03.480
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kaya, A., & Argon, T. (2019). Öğretmenin okulda kalma tutumu ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 16(4), 1180-1196. doi:10.14687/jhs.v16i4.5801
• Kent, A. M. (2004). Improving teacher quality through professional development. Education, 124(3),427-435.
• Kılıç, T. (2019). Güncel yönetim paradigmaları. İstanbul: AZ Yayıncılık.
• Koçel, T. (2018). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. C. (2012). Educational administration: Concepts and practices (Sixth Edition). Belmont, C.A.: Wadsworth Cengage Learning Publishing.
• Miedaner, F., Kuntz, L., Enke, C., Roth, B., & Nitzsche, A. (2018). Exploring the differential impact of individual and organizational factors on organizational commitment of physicians and nurses. BMC Health Services Research, 18, 180. https://doi.org/10.1186/s12913-018-2977-1
• Mobley, W. H., Horner, S. O., & Hollingsworth, A. T. (1978). An evaluation of precursors of hospital employee turnover. Journal of Applied Psychology, 63(4), 408–414. https://doi.org/10.1037/0021-9010.63.4.408
• Özaslan, G. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları mesleki özerklik düzeyine ilişkin algılar. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(2), 25-39.
• Öztürk, İ. H. (2011). Öğretmen özerkliği üzerine kurumsal bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 82-99.
• Pazar, B. (2021). Öğretmen özerkliği ve örgütsel mutluluk arasindaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Pehlivan, İ. (1998). Eğitim yöneticilerinin etik davranışları üzerine bir araştırma. H. TAYMAZ ve M. HESAPÇIOĞLU (Ed.), içinde Türkiye’de eğitim yönetimi (s. 197-208). İstanbul: Kültür Koleji Eğitim Vakfı Yayınları.
• Rosenholtz, S. J., & Simpson, C. (1990). Workplace conditions and the rise and fall of teachers' commitment. Sociology of Education, 63(4), 241–257. https://doi.org/10.2307/2112873
• Savery, L. K., Soutar, G. N., & Dyson, J. D. (1992). Ideal decision‐making styles indicated by deputy principals. Journal of Educational Administration, 30(2), 18-25. https://doi.org/10.1108/09578239210014441
• Şenturan, Ş. (2014). Örnek olaylarla örgütsel davranış. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2014). Using multivariate statistics (New International Ed.). Pearson Education Limited.
• Tutar, H., & Yılmaz, M. K. (2013). İletişim (Genel ve örgütsel boyutuyla). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• White, P. A. (1992). Teacher empowerment under “ideal” school-site autonomy. Educational Evaluation and Policy Analysis, 14(1), 69-82.
• Wilensky, H. L. (1964). The professionalization of everyone? American Journal of Sociology, 70(2), 137-58.
• Yeni, Z., & Ergun Özler, N. D. (2015). Duygusal emek. N. D. ERGUN ÖZLER (Ed.), içinde Örgütsel davranışta güncel konular (ss. 329-361). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Zarate, P. (2009). Collaborative decision making: Perspectives and challenges. Amsterdam, The Netherlands: IOS Press.