Ortaokul Öğretmenlerinin Okul Dışı Çevrelere Gezi Düzenlemeye İlişkin Öz Yeterliklerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi: Tokat İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 2021 Sayı: 17, 114 - 133, 22.10.2021

Müge Pekin Aykut Emre Bozdoğan

https://doi.org/10.46778/goputeb.956719

Cited By: 10

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğretmenlerinin okul dışı çevrelere gezi düzenlenmeye ilişkin öz yeterliklerinin farklı değişkenler açısından incelemektir. Araştırma betimsel tarama modeline göre gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Tokat il merkezindeki ortaokullarda görev yapan 117’si erkek ve 91’i kadın olmak üzere toplam 208 Fen bilimleri, Sosyal bilgiler, Matematik ve Türkçe öğretmenleri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada üç kategoriden oluşan ölçme aracı kullanılmıştır. Araştırmanın genel amacı doğrultusunda cevapları aranan alt problemlere yönelik ölçek puanından elde edilen verilerin gerekli istatistiksel çözümleri için betimsel istatistik yöntemlerinden (f) frekans, (%) yüzde ve (x̄) aritmetik ortalama kullanılmıştır. Yapılan araştırmada ölçekten elde edilen veriler normal dağılım gösterdiği için parametrik analiz yöntemlerinden ANOVA ve t-testinden yararlanılmıştır. Açık uçlu sorular ise içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda öğretmenlerin gezi düzenleme noktasında kendilerini yeterli gördükleri sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte öğretmenlerin gezi düzenlemeye yönelik öz yeterlik inanç puanları; eğitim durumu değişkeninde farklılaşırken, cinsiyet, mezun oldukları bölüm, gezi düzenleme sıklığı ve hizmet süresi değişkenlerinde farklılaşmadığı görülmüştür. Farklı branşlardaki öğretmenlerin okul dışı öğrenme ortamları olarak en sık okul bahçesini kullandıkları belirlenmiştir. Öğretmenler gezi düzenleme faaliyetleri süresince öğrenci, veli ve kurumlardan izin alma, öğrencilerin kontrolünü ve güvenliğini sağlama ve öğrencilerden gezi dönütü alma gibi sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul Öğretmenleri, Okul Dışı Öğretim Ortamları, Öz-Yeterlik İnancı

Examining Secondary School Teachers' Self-Efficacy In Organizing Trips To Out-Of-School Environments In Terms Of Different Variables: Sample of Tokat Province

Öz

This study aims to examine secondary school teachers' self-efficacy in organizing trips to out-of-school environments. In this research, the descriptive survey method was used. The research was carried out with a total of 208 Science, Social Studies, Maths, and Turkish teachers, 117 of whom were males and 91 of whom were females, all working in secondary schools in the city center of Tokat province. A questionnaire form consisting of three parts was used in the study. Within the framework of the general purpose of the study, among the descriptive statistical methods (f) frequency, (%) percentage, and (x̄) mean values were used to examine the sub research questions. In the research, since data showed normal distribution, the parametric analysis methods ANOVA and t-test were used. Open-ended questions were subjected to content analysis. As a result of the research, it was concluded that the teachers considered themselves sufficient about organizing trips. It was observed that teachers' self-efficacy belief scores for organizing trips were different by educational status. However, it was observed that they were not differentiated by variables such as gender, the department they graduated from, frequency of organizing trips, and the professional service period. It was determined that teachers in various fields most frequently used the schoolyard as out-of-school learning environments. It was found that teachers have experienced problems such as getting permission from students, parents, and institutions; and taking control and providing safety of students, and receiving feedback from students about the trip organization activities.

Anahtar Kelimeler

Secondary School Teachers, Out-of-School Teaching Environments, Self-Efficacy Belief

Kaynakça

• Akgül, G. D. ve Arabacı, S. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik fen bilgisi öğretmenlerinin görüşleri. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(2), 276-291.
• Atmaca, S. (2012). Derslik dışı fen etkinlikleri ve bu etkinliklere dayalı öğretimin öğretmen adayları üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Avcı, G. ve Gümüş, N. (2019). Sınıf dışı eğitim etkinliklerine yönelik öğrenci görüşleri. Turkish Studies- Educational Sciences, 14(3), 351-377.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York:W.H. Freeman and Company.
• Bayburtlu, Y. S. (2020). Okul dışı öğrenme ortamlarının türkçe dersi ünitelendirilmiş yıllık planlarına yansımaları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3835-3852.
• Bozdoğan, A. E. (2008). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilim merkezlerini fen öğretimi açısından değerlendirmesi: Feza Gürsey Bilim Merkezi örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 19-41.
• Bozdoğan, A. E. (2012). Eğitim amaçlı gezilerin planlanmasına ilişkin fen bilgisi öğretmen adaylarının uygulamaları: Altı farklı alan gezisinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 1050-1072.
• Bozdoğan, A. E. (2015). Okul dışı çevrelere eğitim amaçlı gezi düzenleyebilme öz-yeterlik inancı ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 9(1), 111-129.
• Bozdoğan, A. E. (2016). Development of self-efficacy belief scale for planning and organizing educational trips to out of school settings. Journal of Theoretical Educational Science, 9(1), 111-129.
• Bozdoğan, A. E. (2018). The effects of elective course designed with different contents on preservice science teachers’ self-efficacy beliefs and knowledge about organizing curriculum based field trips. Journal of Baltic Science Education, 17(3), 446-461.
• Bozdoğan, A. E., Okur, A. ve Kasap, G. (2015). Planlı bir alan gezisi için örnek uygulama: Bir fabrika gezisi. Karadeniz Sosyal Bilimleri Dergisi, 7(02).
• Büyükkaynak, E., Ok, Z. ve Aslan, O. (2016). Fen bilimleri öğretmenlerinin fen eğitiminde okul dışı öğrenme ortamlarına yönelik görüşleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 43-60.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çiçek, Ö. ve Saraç, E. (2017). Fen Bilimleri öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarındaki yaşantıları ile ilgili görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 3(18), 504-522.
• Demir, M. K. (2007). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde gözlem gezisi yöntemini uygulama durumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5 (2), 323-341.
• Demirel, İ. (2020). Sınıf eğitimi öğretmen adaylarının müzelerde eğitim uygulamalarına yönelik öz yeterlikleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 585- 604.
• Demirtaş, S. ve Çayır N. A. (2021). Sınıf öğretmenlerinin sınıf dışı eğitim etkinlikleri projesine yönelik deneyimleri üzerine bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 1-30.
• Erten, Z. ve Taşçi, G. (2016). Fen Bilgisi dersine yönelik okul dışı öğrenme ortamları etkinliklerinin geliştirilmesi ve öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine etkisinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,18 (2), 638-657.
• Eschenhagen, D., Katmann, U. ve Rodi, D. (2008). Fachdidaktik biologie. (4th edition) (Ed. Ulrich Kattman). Koeln: Aulis Verlag Deubner.
• Gerber, B.L., Marek, E.A. ve Cavallo, A.M.L. (2001). Development of an informal learning opportunities assay. International Journal of Science Education 23(6), 569-583.
• Gülen, G. (2021). Fen bilimleri öğretmenlerinin derslerinde okul bahçelerini kullanma durumlarının incelenmesi: Tokat ili örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Gürsoy, G. (2018). Fen Öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları. Electronic Turkish Studies, 13(11). 623-649.
• Hamurcu, H., Karcı, G., Göbeklioğlu, G., Aymak, Ö., Atalay, S. ve Topaloğlu, S. (2019). Selfeffıcacy beliefs of preservice primary school teachers about organization of educational school trips. Journal of Research in Informal Environments, 4(2), 102-116.
• İşlek, D. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının müzelerin eğitim ortamı olarak kullanılmasına ilişkin öz-yeterlik inançlarının ve görüşlerinin incelenmesi. Elementary Education Online, 18 (4), 1434-1447.
• Karamustafaoğlu, O. ve Ermiş, M. (2020). Biyoteknoloji konusunun okul dışı fen ortamında öğretimine yönelik öğrenci görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 5(1), 92- 114.
• Kılıç, A. (2018). Hayat bilgisi dersi, “dün, bugün, yarın” temasında sözlü ve yerel tarih etkinliklerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kır, H., Kalfaoğlu, M. ve Aksu, H. (2021). Matematik öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarının kullanımına yönelik görüşleri. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 8(1), 59-76.
• Luszczynska, Gutiérrez-Doña ve Schwarzer, (2005). General self-efficacy in various domains of human functioning: Evindece from five Countries. International Journal of Psychology, 40(2), 80-89.
• Malkoç, S. ve Kaya, E. (2015). Sosyal Bilgiler öğretiminde sınıf dışı okul ortamlarının kullanımı. İlköğretim Online Dergisi, 14(3), 1079-1095.
• MEB (2018). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, ilköğretim fen bilimleri dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Melber, L.H. ve Abraham, L.M. (1999). Beyond the classroom: Linking with informal education. Science Activities, 36, 3-4.
• Ocak, İ. ve Korkmaz Ç. (2018). Fen bilimleri ve okul öncesi öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamları hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Field Education, 4 (1), 18-38.
• Okur, A., Uzoğlu, M., ve Bozdoğan, A. E. (2019). The effect of planned trips to zoos on learning in science education and determining student remarks about the trip process. İlköğretim Online, 18(4), 1418-1433.
• Pas, E. T., Bradshaw, C. P. ve Hershfeldt, P. A. (2012). Teacher-and school-level predictors of teacher efficacy and burnout: Identifying potential areas for support. Journal of school psychology, 50(1), 129-145.
• Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: İçerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Sarıoğlan, A. B. ve Küçüközer, H. (2017). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme ortamları ile ilgili görüşlerinin araştırılması. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-15.
• Sontay, G. ve Karamustafaoğlu, O. (2017). Fen bilimleri öğretmenlerinin gezi düzenlemeye ilişkin öz-yeterlilik inançlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(4), 863-879.
• Sontay, G., Tutar, M. ve Karamustafaoğlu, O. (2016). Okul dışı öğrenme ortamları ile Fen öğretimi hakkında öğrenci görüşleri: Planetaryum gezisi. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi. 1(1), 1-24.
• Sturm, H., ve Bogner, F.X. (2010). Learning at workstations in two different environments: A Museum and a classroom. Studies in Educational Evaluation, 36, 14-19.
• Tal, T., Morag, O. (2009). Reflective practice as a means for preparing to teach outdoors in an ecological garden. Journal of Science Teacher Education, 20, 245- 262.
• Tatar, N. ve Bağrıyanık, K. B. (2012). Fen ve Teknoloji dersi öğretmenlerinin okul dışı eğitime yönelik görüşleri. İlköğretim Online, 11(4), 883-896.
• Temel F. ve Kölemen E.B. (2021). Okul öncesi öğretmenlerin alan gezisi düzenlemeye ilişkin öz- yeterlilik inançlarının incelenmesi. International Primary Educational Research Journal, 5(1), 46-58.
• Topçu, E. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde okul dışı öğrenme ortamları: Öğretmen adayları ile fenomenolojik bir çalışma. International Education Studies, 10(7), 1-17.
• Usta, E. ve Korkmaz, Ö. (2010). Pre-service teachers’ computer competencies, perception of technology use and attitudes toward teaching career. Journal of Human Sciences, 7(1), 1335–1349.
• Uzbilir Özçelik, G. (2018). Okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin bilimsel alan gezisi yapmaya ilişkin öz yeterliklerinin ve yaparken yaşadıkları zorluklar hakkında Görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yıldırım, F. ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel Öz-yeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.
• Yılmaz, K. ve Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin yeterlik inançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 143-167.