SOSYOBİLİMSEL KONULARA YÖNELİK KARAR VERME BECERİLERİNİN ETİK AÇIDAN İNCELENMESİ: ELEKTRONİK ATIK

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 7, 224 - 239, 30.06.2021

Cansu Özcan Berna Gücüm

Öz

Karar verme sürecinin merkezi, ilgili bilimsel bilginin eleştirel bir incelemesidir. Sosyobilimsel tartışma bağlamında bir karar verirken, bilimsel bilgiyi diğer bilgilerle bütünleştirmeyi ve çeşitli alternatiflerin doğasında bulunan değerleri açıklığa kavuşturmayı içerir (Aikenhead, 1985). Genellikle bilimsel olarak okuryazar öğrencilerin karar vermesi gereken konulara örnek olarak verilen küresel ısınma, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve nükleer santraller gibi sorunlar, genellikle hem bilim topluluğu hem de daha geniş toplum içindeki çatışmalarla karakterize edilen problemlerdir. Gelecek toplumun bir üyesi olan öğrencilerin, çatışmayla karakterize edilen bir iklimde, sosyobilimsel konular hakkında kararlar almaları istenir. Elektronik atık konusunu inceleyen çalışmaların literatürde az olması ve bir senaryoya bağlı etik açıdan karar verme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesinin alan yazına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi tercih edilmiş ve verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları incelendiğinde öğrencilerin sosyobilimsel bir konu olan e-atık konusuna yönelik bilgi düzeylerinin senaryo ile oluşturulduğu fakat karar verme becerilerinde düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumun okuduğunu anlama becerileriyle ilişkili olduğu belirlenmiştir. E-atık konusu ve diğer sosyobilimsel konuların öğretim programına dahil edilmesinin toplumun bir üyesi olan öğrencilerin gelecekte karar vermelerine olumlu katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

sosyobilimsel konular, elektronik atık, betimsel analiz

Kaynakça

• Aikenhead, G. S. (1985). Collective decision making in the social context of science. Science Education, 69, 453-475.
• American Association for the Advancement of Science (AAAS) (1993). Benchmarks for science literacy. New York: Oxford University Press.
• Bögeholz, S., & Barkmann, J. (2005). Rational choice and beyond: Handlungsorientierende Kompetenzen für den Umgang mit faktischer und ethischer. Komplexität.Lehr-und Lernforschung in der Biologiedidaktik, (2), 211-224.
• Demi̇ral, Ü. ve Türkmenoğlu, H. (2018). The Relationship of Preservice Science Teachers’ Decision Making Strategies and Content Knowledge in Socio-Scientific Issues, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (1), 309-340. DOI: 10.19171/uefad.450141
• Dewey, J. (1988). Theory of valuation. In J. Boydston (Ed.), John Dewey The Later Works (Vol. 13, pp. 189-251). Carbondale & Edwardsville: Southern Illinois University Press.
• Kahneman, D. (2012). Thinking, Fast and Slow; Penguin: München, Germany.
• Kolsto, S. D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 28 (14), 1689–1716. doi:10.1080/09500690600560878.
• National Research Council. (1996). National science education standards. Washington, DC: National Academy Press.
• Öztürk, S. ve Leblebi̇ci̇oğlu, G. (2015). Sosyo-bilimsel Bir Konu Olan Hidroelektrik Santraller (HES) Hakkında Karar Verilirken Kullanılan İrdeleme Şekillerinin İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9 (2), 1-33. DOI: 10.17522/nefefmed.88999
• Pedretti, E., & Hodson, D. (1995). From rhetoric to action: Implementing STS education through action research. Journal of Research in Science teaching, 32(5) 463–486.
• Robinson, M., & Kaleta, P. (1999). Global environmental priorities of secondary students in Zabrze, Poland. International Journal of Science Education, 21(5), 499-514.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41, 513-536.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42 (1), 112–138. doi:10.1002/tea.20042.
• Sakmen, G., Genç, M., ve Arslan, H. (2020). Ortaokul 6. Sınıf Öğrencilerinin Bir Sosyobilimsel Konu Olan Organ Bağışı Hakkındaki Görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2), 346-371. DOI: 10.19171/uefad.620652
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zeidler, D.L., Sadler, T.D., Simmons, M.L. ve Howes, E.V. (2005). Beyond STS: A research-based framework for socioscientific issues education. Science Education, 89, 357–377.