Hatırda Kalanlar: Bulgaristan Muhaciri Kadınların Anlatılarında Göç

Yıl 2019, , 667 - 698, 31.12.2019

Sercan Eklemezler

https://doi.org/10.26466/opus.595302

Öz

Ortak deneyimin sürekliliğini
bölen mekânsal bir yer değiştirme olarak göç aynı zamanda, grup hafızasında bir
“baskın anı” olarak da değerlendirilebilmektedir. Göç ve göçle birlikte gelen
yeni kent yaşamı, göçmenin zamana ve mekâna dair algı ve alışkanlıklarını
değiştirmektedir. Bununla birlikte hatırlananlar ve unutulanlar yeni bir bağlam
içerisinde tekrardan üretilmektedir. Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç eden
kadınların yaşam deneyimleri temelinde yapılandırılan bu çalışmada hafıza, yer
değiştirmeyle (göç) ilişkisi çerçevesinde ele alınmaktadır. Buna bağlı olarak
hafızanın toplumsal olarak grup etkileşimlerine ve mekâna dağılmış olabileceği
görüşü üzerinde durulmaktadır. Burada, çalışmanın amaçlarına uygun düşecek
şekilde niteliksel bir araştırma desenine başvurulmuş, katılımcılarla
derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerde farklı tarih
aralıklarında Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç eden 10 kadın katılımcının, göç
öncesi, göç süreci ve göç sonrası ile ilgili deneyimleri ele alınmıştır. İlgili
üç sürece dair hatırlananlar arasında Bulgaristan’daki köy yaşamı ve bu yaşamı
şekillendiren tütün işi; Bursa’ya yolculuk ve yolculuk sonrası Bursa’da yaşam
mücadeleleri ile yeni yaşama uyum temaları öne çıkmıştır. Sonuç itibariyle bu
çalışma, toplumsal hafızanın –ontolojik tartışmalarından bağımsız olarak-, grup
etkileşimlerinde ve mekânın yapılanmasında dağılabileceği ve bugünden
kurulabileceği iddiasını ortaya koymaktadır.     

Anahtar Kelimeler

Hatırlama ve unutma, yer değiştirme, Göç ve göçmen, Bulgaristan muhaciri kadınlar

Remains in the Memory: Migration in the Narratives of the Immigrant Womens from Bulgaria

Öz

Migration as a spatial displacement that divides the
continuity of common experience can also be viewed as a “dominant memory” in
group memory. Migration and the new urban life that comes with the migration
change the migrants’ perceptions and habits on time and space. However,
remembered and forgotten are reproduced in a new context. In this study based
on the life experiences of women who immigrated from Bulgaria to Turkey, memory
is discussed in the framework of relationship with a change of location
(migration). Accordingly, it is emphasized that memory may be distributed to
social interactions and space. Here, a qualitative research design was applied
in accordance with the objectives of the study and in-depth interviews were
conducted with the participants. In these interviews ten female participants’
-who migrated to Turkey from Bulgaria across different date ranges- experiences
on pre-migration, migration process and post-migration are discussed. Among the
three processes recalled, the village life in Bulgaria and the tobacco business
that shaped it; the migration to Bursa and after the migration, the themes of
living struggles and adaptation to new life came to the fore.  As a result, this study reveals that social
memory -independently from ontological discussions- can be dispersed in group
interactions and structuring of space and established from today.    

Anahtar Kelimeler

Remembrance and forgetting, Spatial displacement, Migration and migrant, Muhacir women from Bulgaria

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (1986). Women in the developing world: evidence from Turkey. Denver: University of Denver Press.
• Adıgüzel, Y. (2016). Göç sosyolojisi. Ankara: Nobel.
• Barash, J. (2007). Belleğin kaynakları. Cogito, 50, 11-22.
• Bjork, R. (1975). Retrival as a memory modifier: an interpretation of negative recency and related phenomena. (R. Solso Ed.), Information processing and cognition içinde (s. 123-144). New Jersey: L. Erlbaum Associates.
• Boyer, P. (2015). Anılar ne işe yarar? Hatırlamanın biliş ve kültürle ilgili işlevleri. (P. Boyer, ve J. Wertsch Ed.), (Çev: Y. Aşçı Dalar), Zihinde ve kültürde bellek içinde (s. 5-36). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Chambers, I. (2014). Göç, kültür, kimlik. İstanbul: Ayrıntı.
• Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Connerton, P. (2012). Modernite nasıl unutturur. (Çev: K. Kelebekoğlu). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Eklemezler, S. (2018). Toplumsal hafıza ve mekan: Bulgaristan göçmeni kadınların deneyimleri ve Bursa Göç Tarihi Müzesi . Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Halbwachs, M. (2007). Kolektif bellek ve zaman. Cogito, 50, 55-76.
• Halbwachs, M. (2016). Hafızanın toplumsal çerçeveleri. Ankara: Heretik.
• Huyssen, A. (1999). Alacakaranlık anıları: bellek yitimi kültüründe zamanı belirlemek. (Çev: K. Atakay). İstanbul: Metis.
• Neyzi, L. (2011). Nasıl hatırlıyoruz-Türkiye'de bellek çalışmaları. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayını.
• Ricoeur, P. (2012). Hafıza, tarih, unutuş. İstanbul: Metis Yayınları.
• Roediger, H., Zaromb, F. ve Butler, A. (2015). Kolektif belleğin şekillendirilmesinde tekrarlanan hatırlamanın rolü. (P. Boyer ve J. Wertsch Ed.), Zihinde ve kültürde bellek içinde (s. 175-216). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Roseman, C. (1971). Migration as a spatial and temporal process. Annals of the Association of American Geographers, 61, 589-598.
• Schacter, D., Gutchess, A. ve Kensinger, E. (2015). Belleğin özgüllüğü: Bireysel ve kolektif hatırlamanın etkileri. (P. Boyer ve J. Wertsch Eds.), Zihinde ve kültürde bellek içinde (s. 107-144). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Volkan, V. (2017). Göçmenler ve mülteciler: travma, sürekli yas, önyargı ve sınır psikolojisi. Ankara: Pusula Yayınevi.