An Investigation On Women’s Movements in Turkey in The Period Of 1950-1960

Yıl 2016, Sayı: 33, 50 - 67, 01.05.2016

Abdullah Aydın Murat Yıldız

Öz

The history of women’s movements began with the industrial revolution and the pushing of women into business life. These revolutions in the West made women and women’s civil society organizations visible. In Turkey, women’s movements have not followed an independent course from other civil society movements. However, the fact that women are at the forefront of the most disadvantaged groups of society constitutes a serious obstacle to their free existence in the political and social arena. The modernization movements that started with the Tanzimat continued with the Republic and finally a democratic regime was passed through with the elections made in 1950 even if they were deficient. This turn came to power after the Democratic Party made its first fair and democratic election. The period of 1950-1960 has included many provinces in terms of Turkish administration history. Although it is said that the democratic regime has been passed, it does not mean making the most fair choice in an environment where other dynamics of the society do not internalize it. In this study, internalization process of democracy in Turkey will be tried to be considered in the context of women’s rights and women’s movements in 1950-1960 period. In this frame, newspaper archives and other resources, especially the prime ministerial republic archive, will be screened to try to address the situation of women civil society organizations.

Anahtar Kelimeler

Women’s Movements, Civil Society, Associations, 1950-1960Period

1950-1960 Döneminde Türkiye’de Kadın Hareketlerinin Niteliği Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Kadın hareketlerinin geçmişi sanayi devrimi ile kadınların iş hayatına girmesi ile başlamıştır. Batı’daki bu gelişmeler kadını ve kadına bağlı sivil toplumkuruluşlarını görünür kılmıştır. Türkiye’de ise kadın hareketleri diğer siviltoplum hareketlerinden bağımsız bir seyir izlememiştir. Ancak özellikle kadının toplumun en dezavantajlı gruplarının başında gelmesi onların özgürce siyasal ve toplumsal alanda var olmasının önünde ciddi engeller oluşturmaktadır. Tanzimat ile başlayan modernleşme hareketleri Cumhuriyet ile devam etmiştir. 1950 yılında yapılan seçimler ile çok partili çoğulcu demokratik bir rejime geçilmiştir. Bu döneme açık ve adil ilk demokratik seçimin yapılmasıyla Demokrat Parti iktidara gelmiştir. 1950-1960 Dönemi Türk siyasal tarihiaçısından birçok ilki içinde barındırmaktadır. Her ne kadar demokratik rejime geçildiği söylense de toplumun bazı dinamiklerinin bunu içselleştirmediği bir ortamda açık ve adil seçimlerin yapılması demokrasinin tam olarak işleyişini anlatmamaktadır. Bu çalışmada1950-1960 döneminde Türkiye’deki demokrasinin içselleştirilmesi süreci kadın hakları kadın hareketleri bağlamında ele alınmaya çalışılacaktır. Bu çerçevede, gazete arşivleri ve başta Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi olmak üzerebaşlıca kaynaklarda kadın sivil toplum kuruluşlarının durumu incelenecektir

Anahtar Kelimeler

Kadın Hareketleri, Sivil Toplum, Dernekler, 1950-1960Dönemi

Kaynakça

• Akyüz, Yahya (2010). Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000- M.S. 2010, Ankara: Pegem Akademi.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.10/229.542.15.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.18/.01.02.154.71.15.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.18/.01.02.164.24.8.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.18/.01.02.120.54.10.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.18/.01.02.135.34.7.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA] , 030.18/.01.02.130.97.3.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.18/.01.02.133.74.15.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 030.18/.01.02.149.26.4.
• Çakır, Serpil (2013) Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınevi, 4. Baskı, İstan- bul.
• Çarıkçı, Emin, Menderes Döneminde Ekonomik ve Sosyal Gelişmeler, https://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=355213 Erişim Tarihi: 15.04.2017.
• Karakök, Tunay (2011), Menderes Dönemi’nde (1950 – 1960) Türkiye’de Eğitim, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, Cilt/Volume 1, Sayı, Ağus- tos; Sayfa 89-97.
• Koç Yıldırım, SENDİKACILIK TARİHİ, Türk-İş Eğitim Yay. No.1 Ankara, 1998.
• Milliyet Gazetesi, 03.08.1965.
• Milliyet Gazetesi, 16.01.1958.
• Milliyet Gazetesi, 19.07.1954.
• Milliyet Gazetesi, 09.08.1954.
• Nal, Sabahattin(2005), Demokrat Parti’nin 1950-54 Dönemi Din Siyaseti, Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi E 60-3,s137-171.
• https://ozgurlukdunyasi.org/arsiv/469-sayi-011/2254-80lerde-turk-is-1, Eri- şim Tarihi:24.03.2017.
• Pektaş, Şerafettin, (2012), Menderes’li Yıllar Demokrat Parti Döneminde İş- çi Hareketleri, Fırat Yayınları, İstanbul.
• Sönmez, Asuman, Şimşek, Fırat (2011),Cumhuriyetin Kuruluşundan Günü- müze Türkiye Ekonomisinde Yaşanan Gelişmelerin Küçük Ölçekli Bir Aile İşletmesi Üzerindeki Etkileri, Girişimcilik Ve Kalkınma Dergisi (6: 2).
• https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/is-hayatinda-kadin/1854, Erişim Tari- hi:24.03.2017.
• Tuna Işıl (2015) Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 13, Ha- ziran, s. 473-491 .
• Tuik İstatistik Göstergeler 1923-2006 (2007), Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara.
• Yılmaz, Buket (2010) , 1950–1960 Döneminde Türkiye’de Kadının Giyinme Davranışının Dönüşümü, T.C. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü Kurumlar Sosyolojisi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir .
• Yıldız, Hacer (2015), Türkiye’de Kadınların Siyasi Haklar Mücadelesi Ve Nakiye Elgün, T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Te- zi, Ankara.
• Yıldız, Muhammet (2012), Türkiye’de Kadın Haklarının Siyasi Gelişimi (1923-1950) T.C. Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri Ve İnkılâp Ta- rihi Enstitüsü Müdürlüğü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzu- rum.
• Zafer, Gazetesi 5, 10,21’22 Aralık 1952.