The Relationship between Teachers' Organizational Alienation, Emotional Labor, and Behaviors in the Teaching-Learning Process

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 340 - 362, 15.03.2024

Ceren Kılınçoğlu Süleyman Göksoy

https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1318993

Öz

The aim of this study is to reveal the relationships between organizational alienation, emotional labor, and behaviors in the teaching-learning process based on the views of teachers. The study was conducted with the participation of 391 teachers from different types of schools out of 1061 teachers working in secondary education institutions in the central district of Düzce province during the 2022-2023 academic year, using a correlational survey model. The scale used for data collection consisted of four parts: a demographic information form prepared by the researcher, an organizational alienation scale developed by Eryılmaz (2010), an emotional labor scale adapted into Turkish by Kıral (2016), and a scale measuring teachers' behaviors in the teaching-learning process developed by Göksoy and Şahin (2018). The data of the research were analyzed using the SPSS program. Pearson Correlation Analysis was applied to the data, which were found to be normally distributed. The result of the study clearly determined that teachers' perceptions of organizationalalienationwere at a lowlevel, theirperceptions of emotionallaborwere at a moderate level, and their behaviors in the teaching-learning process were at a highlevel. Overall, the study clearly indicated that a significant negative relationship between teachers' perceptions of organizational alienation and emotional labor; a significant negative relationship between perceptions of organizational alienation and behaviors in the teaching-learning process; and a significant positive relationship between perceptions of emotional labor and behaviors in the teaching-learning process.

Anahtar Kelimeler

Emotional Labor, Organizational Alienation, Teacher Behaviors in Teaching-Learning Process

Öğretmenlerin Örgütsel Yabancılaşma, Duygusal Emek ve Öğretme-Öğrenme Sürecindeki Davranışları Arasındaki İlişki

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda örgütsel yabancılaşma, duygusal emek ve öğretme-öğrenme sürecindeki davranışlar arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır. 2022-2023 eğitim öğretim yılında Düzce ili Merkez ilçesindeki ortaöğretim kurumlarında görev yapan 1061 öğretmenden farklı okul türlerinde görevli 391 öğretmenin katılımı ile gerçekleştirilen araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Veri toplama amacıyla uygulanan olan ölçek, araştırmacı tarafından hazırlanan demografik bilgi formu, Eryılmaz (2010) tarafından geliştirilen örgütsel yabancılaşma ölçeği, Kıral (2016) tarafından Türkçeye uyarlanan duygusal emek ölçeği ve Göksoy ve Şahin (2018) tarafından geliştirilen öğretmenlerin öğretme-öğrenme sürecindeki davranışları ölçeği olmak üzere dört bölümden oluşmuştur. Araştırmanın verileri SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Normal dağıldıkları tespit edilen verilere Pearson Korelasyon Analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma algılarının düşük düzeyde, duygusal emek algılarının orta düzeyde, öğretme öğrenme sürecindeki davranışlarının yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin örgütsel yabancılaşma ve duygusal emek algıları arasında negatif yönlü ve anlamlı; örgütsel yabancılaşma algıları ve öğretme-öğrenme sürecindeki davranışları arasında negatif yönde ve anlamlı; duygusal emek algıları ile öğretme-öğrenme sürecindeki davranışları arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Yabancılaşma, Duygusal Emek, Öğretme-Öğrenme Sürecinde Öğretmen Davranışları

Kaynakça

• Akbaş, A. ve Bostancı, A. B. (2019), Öğretmenlerin örgütsel politika algıları ile duygusal emek düzeyleri arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (5), 44-63.
• Akyol, Z. ve Garrison, J. (2011). Understanding cognitive presence in an online and blended community of inquiry: Assessing outcomes and processes for deep approache stolearning. British Journal of Educational Technology, 2 (42), 233-250.
• Alkan, C. (1987). Öğrenme-öğretme süreçleri ilkeler. Ankara UniversityJournal of Faculty of EducationalSciences (JFES), 1 (20), 209-229.
• Aslan, H. (2008). Endüstri meslek liselerinde kültür dersleri öğretmenlerinin mesleğe ve kuruma yabancılaşma düzeyleri [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aslan, H. ve Mert, İ. S. (2019). Duygusal emek ile işe yabancılaşma ilişkisinde psikolojik sermayenin düzenleyici rolü. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18 (11), 1736-1772.
• Aslanargun, E. (2023). Modernite ve postmodernite arasında türk eğitim yönetiminin açmazları. Alanyazın (Özel Sayı), 21-27.
• Atalay-Mazlum, A. (2019). Belirsizlik yönetimi ve proaktif davranışlar ile ilişkisi. [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aybatan, K. (2018). Çalışanların proaktif kişilik özellikleri ile duygu yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Aydoğan, E. (2015). Marx ve öncüllerinde yabancılaşma kavramı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 54, 237-281.
• Bağçeçi, B., Başaran, M., Doğan, E. ve Şahin, A. (2020) Öğretme-öğrenme sürecinde yapılandırmacı öğretmen performansı değerlendirme ölçeği: Bir rubrik çalışması. International Journal of CurrentApproaches in Language, EducationandSocialSciences, 2 (1), 232-256.
• Bahadır, F. (2019). Bir program öğesi olarak eğitim durumları standartlarının belirlenmesi. [Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Bakay, G. (2023). Öğretmenlerin yıllık plan, ünite plan, günlük plan hazırlamaktaki eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi.https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/55393968/15-76-1-PB-libre.pdf?1514480249=&response-content-disposition=inline%3B+filename%3DOGRETMENLERIN_YILLIK_PLAN_UNITE_PLAN_GUN.pdf&Expires=1684002601&Signature=A~FLQqoeQ7ORLCkGSMo30GEACK~lPpqrSVy2w1Ub9pqu3KlEo-L-8qlp2REI-Sq52HQ0TGN4zGmvbti5WpwEklwQLV184qOjTEEi~AsVmCNq4wcNqRDLP2KbFGTuUC-1SRCx90P63lPv2M2s89SMfrUF4FH3PxFf1wtJ1D3PwlIdJxTwgx5jwKkAGK4fg~cDS2JxKKkUBsu1oGOnXUodR64Omvzzes0qj8EKkWs4NAVCF~khc7iu-g3PGJJyjL-L7i8zSUSlmScJL1jdKtjkAQNTVJUv2GdxSA7clPfU5MgrwBW0L9PjllDmt1yoCyuuG3uJ6DcCaorZggsatC8Piw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA adresinden 02 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Balcı, A. (2022). Geleceğin eğitimi öğrenme çerçevesi 2030’un eğitime ve eğitim sistemlerine ilişkin öğrettikleri. Toplum, Eğitim ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 1-10.
• Baş, T. (2018). Öğretmenlerin duygusal emeklerinin öğrenci disiplini üzerindeki etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 3 (26), 1229-1238.
• Bayındır, B. (2002). Ortaöğretim dal öğretmenlerinin mesleğe yabancılaşmaları ile öğretme- öğrenme sürecindeki davranışları arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Beğenirbaş, M. (2015). Psikolojik sermayenin çalışanların duygu gösterimleri ve işe yabancılaşmalarına etkileri: sağlık sektöründe bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3 (20), 249-263.
• Beytekin, O.,Beytekin, F., Arslan, H., ve Doğan, M. (2020). Öğretmenlerin duygusal emek ve örgütsel yabancılaşma davranışlarının incelenmesi. 1. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3 (6), 308-321.
• Bono, J. E., Foldes, H. J., Vinson, G. A., ve Muros, J. P. (2015). Workplace emotions: The role of supervision and leadership. Journal of Applied Psychology, 5 (100), 1419-1433.
• Brotheridge, C. M.ve Grandey, A. A. (2002). Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of “People Work”. Journal of Vocational Education Research, 1 (51), 115-131.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Kılıç-Çakmak, E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Pegem Yayınları.
• Can, A. (2020). SPSS ile nicel veri analizi (9. Baskı b.). PEGEM Akademi.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (16), 103-119.
• Cash, A. H., Pas, E. T., O'Brennan, L., Debnam, K. J., &Bradshaw, C. P. (2015). Profiles of classroom behavior ın high schools: Associations with teacher behavior management strategies and classroom composition. Journal of School Psychology, 2 (53), 137-148.
• Celep, B. (2008). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması. [Yüksek Lisans Tezi Kocaeli Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Celep, C.ve Erdoğan, S. (2002). Orta öğretimde olumlu öğretmen-öğrenci ilişkileri. Eğitim ve Bilim, 124 (27), 13-22.
• Cerit, Y. ve Akgün, N. (2015). Okulun örgüt yapısı ile sınıf öğretmenlerinin proaktif davranışları arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 4 (23), 1789-1802.
• Chu, K. H. L. ve Murrmann, S. K. (2006). Development and validation of the hospitality emotional labor scale. Tourism Management, 27 (6) 1181-1191.
• Clunies-Ross, P., Little, E. ve Kienhuis, M. (2008). Self‐reportedand actual use of proactive and reactive classroom management strategies and their relationship with teacher stress and student behaviour. Educational Psychology, 6 (28), 693-710.
• Çelik, C. (2023). Öğretmenlerin örgütsel destek, duygusal emek, psikolojik sermaye ve örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Çelik, M. ve Atik, S. (2016). Duygusal emek gösteriminin çalışanlar açısından sonuçları: Seyahat acentalarına yönelik bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 36 (4), 507-521.
• Çelikten, M. (2005) Öğretmenlik mesleği ve özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (19), 207-237.
• Demir, A. H. ve Arabacı, İ. B. (2021). Sınıf öğretmenlerinin proaktif kişilik özellikleri ile mesleki yönelim ve kariyer geliştirme arzuları arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 12 (23), 1-21.
• Doğan, C. M. (2021). Devlet okullarında çalışan ortaokul ve lise öğretmenlerinde duygusal emek. [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Doğan, M. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek ve örgütsel yabancılaşma davranışlarının incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Duke, R. D. ve Madsen, C. K. (1991). Proactive versus reactive teaching: Focusing observation on specific aspects of instruction. Bulletin of theCouncilforResearch in Music Education (108), 1-14.
• Efendioğlu, B. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin sergilediği duygusal emek davranışları ile mesleğe yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncuoğlu Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Ekinci, N. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğretme-öğrenme anlayışları ve öğrenen özerkliğini destekleyici davranışları arasındaki ilişkiler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10 (19) 1-16.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Ankara ili örneği). [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Emir, S. (2012). Ortaöğretim öğretmenlerinin yabancılaşma düzeyleri Aydın ili örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Er, O. ve İnce, M. (2019). Duygusal emek ve iş tatmini ilişkisi: İlköğretim okulu öğretmenleri üzerine bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 197 (44), 73-89.
• Ertürk, A., Kara, S. B. ve Güneş, D. Z. (2016). Duygusal emek ve psikolojik iyi oluş: bir yordayıcı olarak yönetsel destek algısı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (16), 1723-1744.
• Eryılmaz, A. (2010). Lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyi. [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Gökçe, F. (2008). Kaliteli eğitim: Kaliteli öğretmen, kaliteli öğretme. Çağdaş Eğitim Dergisi (349), 8-15.
• Gökçe, F. (2010). Öğretmen ve öğrencilerin gösterdikleri davranışların kaliteli eğitim açısından değerlendirilmesi (Denetçi görüşleri). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (23), 415-432.
• Göksoy, S. (2019, July 23-24). Role-overbehaviors of teachers in schools [Paper presentation]. 7th Eurasian Conference on Language and Social Sciences Proceedings Book. . Daugavpils, Latvia: ECLSS, 100-114.
• Göksoy, S. & Danışman, Ş. (2018, Kasım 22-25). Developing the scale of teacher behaviors in teaching-learning process [Paper presentation]. International Symposium on Contemporary Education and Social Sciences Tam Metin Kitabı. Antalya: ISCESS'18,495-503.
• Grandey, A. A. (2000). Emotion regulation in the workplace: a new way to conceptualize emotional labor. Journal of OccupationalHealthPsychology, 5 (1), 95-110.
• Grandey, A. A., Chi, N. W. ve Diamond, J. A. (2013). Show me the money! Do financial rewards for performance enhance or undermine the satisfaction from emotional labor? Personnel Psychology, 3 (66), 569-612.
• Gross, J. J. (2015). Emotionregulation: current status and future prospects. PsychologicalInquiry, 1 (26), 1-26.
• Halıcı-Karabatak, S. (2018). Öğretmenlerin proaktif davranış düzeyleri ile beş faktör kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (5), 48-64.
• Hochschield, A. R. (1983). The managed heart commercialization of human feeling updated with a new preface (2012 b.). Londra: University of California Press, Ltd.
• Hussein, G. B. (2014). Teachers’ attitudes towards student misbehaviors. [Yüksek Lisans Tezi, Near East University].
• Hüseyinoğlu, M., ve Ertürk, A. (2018). Örgütsel özdeşleşme, iş tatmini, duygusal emek ve performans arasındaki ilişkiler: Kamu ve özel sektör çalışanları üzerine bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (18), 63-78.
• Kahveci, G. (2015). Okullarda örgüt kültürü, örgütsel güven, örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sinizim arasındaki ilişkiler. [Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Karataş, K. (2020). Öğretmenlik mesleğine kuramsal bir bakış. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (17), 39-56.
• Kıral, E. (2016). Psychometric properties of the emotional labor scale in a turkish sample of school administrators. EurasianJournal of EducationalResearch, 16 (63),71-88.
• Konokman, G. Y. ve Yelken, T. Y. (2013). Öğretmen adaylarının öğrenme öğretme süreci alanındaki yeterliklerine ilişkin görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (9), 175-188.
• Korkmaz, M. ve Çevik, M. S. (2017). Ortaöğretim kurumlarında örgüt kültürü ile yabancılaşma arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23 (4), 675-716.
• Kovancı, M. ve Ergen, H. (2019). İlkokul öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşmalarının sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (6), 94-111.
• Köse, G. (2019). Duygusal emek faktörünün hizmet kalitesi ve işe yabancılaşma üzerindeki etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Martin, N. K. ve Baldwin, B. (1994). Beliefs regarding classroom management style: differences between novice and experienced teachers. Annual Conference of the Southwest Educational Research Association, (s. 1-14). San Antonio, Tx.
• MEB. (2022, 2 3). Mevzuat Bilgi Sistemi. 3 3, 2022 tarihinde T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.7354.pdf adresinden alındı.
• MEB. (2022, 10 01). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. 04 01, 2022 tarihinde T.C. Milli Eğitim Bakanlığı: https://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/index.php?ILKODU=81 adresinden alındı.
• Ocak-Karabay, Ş. ve Şahin-Ası, D. (2019). Okul öncesi öğretmenleri sınıftaki farklı durumlarla nasıl başa çıkıyorlar? Öğretmen bildirimlerine dayalı bir çalışma. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (5), 87-108.
• Polatkan, N. N. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. [Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Rafaeli, A. ve Sutton, R. I. (1989). The expression of emotion in organizational life. Research in Organizational Behavior, 1 (11), 1-42.
• Seeman, M. (1983). Alienation motifs in contemporary theorizing: The hidden continuity of the classic themes. SocialPsychologyQuarterly, 46 (3),171-184.
• Seeman, M. (1967). On the personal consequences of alienation in work. American Sociological Review, 32 (2),273-285.
• Seeman, M. (1972). The signals of'68 alienation in pre-crisis france. American Sociological Review, 37 (4), 385-402.
• Selimhocalıoğlu, A. (2004, Temmuz 6-9). İletişim ve sınıf içi iletişimin önemi. 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiri Özetleri Kitabı. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Shook, A. C. (2012). A study of preservice educators’ dispositions to change behavior management strategies. Preventing School Failure: Alternative Education for Children and Youth, 2 (56), 129-136.
• Sünbül, A. M. (1996). Öğretmen niteliği ve öğretimdeki rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2 (1), 597-608.
• Tolan, B. (1980). Çağdaş toplumun bunalımı (Anomi ve yabancılaşma). Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları.
• Türe, E. (2017). Öğretmenlerin eğitim programı teorilerine ilişkin yönelimleri ve öğrenme-öğretme sürecine yansımaları. [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Uysal, A. A. (2007). Öğretmenlerde gözlenen duygusal yaşantı örüntülerinin ve duygusal işçiliğin mesleki iş doyumu ve tükenmişlik üzerine etkisi. [Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Vatansever-Bayraktar, H. (2015). Eğitim ortamında öğretmen öğrenci iletişimi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi/ The Journal of Academic Social Science (ASOS Journal), 3 (18), 262-285.
• Yeşilyurt, E. (2021). Öğrenme stratejileri. OPUS International Journal of Society Researches 18 (Eğitim Bilimleri Özel Sayısı), 5116-5139.