Succession Intervention of Hittites in the Subordination Treaties

Yıl 2023, Cilt: 17 Sayı: 2, 329 - 349, 25.12.2023

Fatma İslam

https://doi.org/10.46931/aran.1356396

Öz

HİTİT-BAĞLI DEVLET ANLAŞMALARINDA VERASET MÜDAHALELERİ

Öz

Tabiiyet anlaşmaları, bir hükümdar tarafından astı bir başka yönetici için dikte edilen ve hazırlanan, genellikle ast için yükümlülüklerin belirlendiği anlaşmalardır. Hititler de devletlerarası arenada ilişkilerini düzenlerken tabiiyet anlaşmalarını sıklıkla kullanmışlardır. Bugüne kadar elimizde Hitit kralları tarafından hazırlanmış, kapsamlı ya da sınırlı bağlılık antlaşmaları olan en az 19 bağlılık antlaşması bulunmaktadır. Bu çalışmada, Hititlerin kendilerine bağladıkları genellikle iç işlerinde bağımsız bu krallıkların tahtlarına ne şekilde müdahale ettikleri ve bu müdahalelerin kendi ana topraklarındaki veraset algısı ile bağdaşıp bağdaşmadığı ile buna yönelik ne şekilde tedbirler aldıkları incelenecektir. Anlaşmalarda görülen bağlı krallar ile ilgili belirlenen veraset ilkelerinin, Hitit krallarınınkine paralel olduğunu kesin olarak söylemek zor olsa da, bu antlaşmalar Hitit büyük krallarının, astlarının veraset uygulamalarına karşı tutumunu yansıtmaktadır. Hitit krallarının bazı konularda kendilerine bağlı krallara içinde bulunulan politik ve coğrafi durum da dikkate alınarak daha iddialı ve dayatmacı politikalar uyguladıkları da görülebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Bronz Çağ, Vassal, Veraset, Bağlı Krallık

Kaynakça

• Akdoğan, Rukiye. “Huqqana Anlaşması (A Nüshası) Transkripsiyon ve Tercümesi”, Höyük (Haziran 2011), 1-77.
• Altman, Amnon. “Rethinking the Hittite System of Subordinate Countries from the Legal Point of View”, JAOS Col 123 no 4, (2003), 741-756.
• Altman, Amnon. Tracing the Earliest Recorded Concepts of International Law. The Ancient Near East 2500-330 BCE, Leiden-Boston, Martinus Nihoft Publishers, 2012.
• Beckman, Gary. "Hittite Treaties and the Development of the Cuneiform Treaty Tradition" Die deuteronomistischen Geschichtswerke: Redaktions- und religionsgeschichtliche Perspektiven zur "Deuteronomismus"-Diskussion in Tora und Vorderen Propheten (ed.) Jan Christian Gertz, Doris Prechel, Konrad Schmid ve Markus Witte,. Berlin, Boston: De Gruyter, 2006, 279-302.
• d’Alfonso, Lorenzo. “The Treaty between Talmi-Teššub King of Karkemiš and Šuppiluliyama Great King of Ḫatti”, (ed.) D. Groddek ve Marina Zorman, Tabularia Hethaeorum. Hethitologische Beiträge Silvin Košak zum 65.Geburtstag DBH 25, Wiesbaden: Harrassowitz, 200, 203-220.
• Devecchi, Elena. Trattati internazionali ittiti, Brescia: Paideia Editrice, 2015.
• Güterbock, Hans G. The Deeds of Suppiluliuma as Told by His son Mursili”, Journal of Cuneiform Studies 10/ 2, (1956), 41-68.
• Hoffman, Inge. Der Erlass Telipinus, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, 1984.
• Hout Theo van den. Der Ulmitešub-Vertrag Eine prosopographische Untersuchung, StBoT 38, Wiesbaden 1995.
• Houwink ten Cate Philo .H. J. “The Hittite Usage of the Concepts of ‘Great Kingship’ the Mutual Guarantee of Royal Succession, the Personal Unswerving Loyalty of the Vassal of His Lord and the ‘Chain of Command’ in Vassal Treaties from the 13th Century BCE.”Dasgeistige Erfassen der Welt im Alten, (2007), 196-199.
• İslam, Fatma. “Hititlerde Tahta Çıkış: Usuller, Mücadeleler, Uygulamalar”, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2021.
• Karauğuz, Güngör. Ugarit ve Boğazköy Çivi yazılı belgelerine Göre Hitit Devleti’nin Siyasi Antlaşma Metinleri,2. Basım, Konya, Çizgi Kitabevi, 2018.
• Karauğuz, Güngör. Hitit Duaları Kil Kitapları- Bin Tanrı için İlahi ve Münacatlar, Konya, Çizgi Kitabevi, 2020.
• Kühne, Cord ve Otten, Heinrich. Der Saušgamuwa-Vertrag (Eine Untersuchung zu Sprache und Graphik), StBoT 16, Wiesbaden 1971.
• Otten, Heinrich. Die Bronzetafel aus Boğazköy. Ein Staatsvertrag Tutḫalijas IV, StBoT, Wiesbaden 1988.
• Peker, Hasan. “Suriye Üzerindeki Hitit Hakimiyetinin Kurulması: M.Ö. II. Binyılda Eski Yakındoğuda Süper Güçler ve Küçük Devletler”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2009.
• Singer, Itamar. Hittite Prayers, Atlanta: SBL, 2002.
• Stavi, Boaz. “The Genealogy of Suppiluliuma I” Altorientalische Forschungen 38, no. 2 (2011), 226-239.
• Ünal, Ahmet. Hititler Devrinde Anadolu III, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2005.
• Ünal, Ahmet. Hititçe-Türkçe Türkçe-Hititçe Büyük Sözlük Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2017.
• Yıldırım, Ercüment. M. Ö. II. Binyılda Harşit Vadisi (Azzi-Hayaša), ed. Mehmet Fatsa ve Mehmet Özdenli, Harşit Vadisi (Tarih-Coğrafya-Kültür), Dokap Bölge İdaresi Başkanlığı, 2017, 26.