DESCARTES’IN FELSEFESİNDE ZİHİN İLE BEDEN ARASINDAKİ İRTİBAT

Yıl 2020, Sayı: 71, 79 - 90, 15.07.2020

S.atakan Altınörs

Öz

Biri maddî, diğeriyse gayrimaddî, kökten farklı iki tür cevherin mevcudiyetini kabul eden Descartes, doğada bu iki cevherin birbiriyle irtibat kurduğu yegâne canlının insan olduğunu savunur. Zira ona göre hayvanlar, doğadaki mekanik aksesuarlardan öteye gidemez ve Descartes açısından “hayvanın bilinci”nden söz etmek hiç mi hiç kabil değildir. Descartes maddî dünyayı mekanistik fiziğiyle, hayvanların ve insanın bedenini de mekanistik fizyolojisiyle büyük ölçüde başarıyla açıklarken, iki tür cevherin insanda nasıl ilişkiye geçtiğini açıklama sorunuyla karşı karşıya kalır. Yani, saf gayrimaddî zihin veya ruh nasıl olup da fiziksel cevherden müteşekkil beden üzerinde etki uyandırabilmektedir? Descartes bu soruyu, bahis konusu ilişkinin kurulduğu biyolojik “merkezî karargâh” olarak kozalaksı bezi öne sürerek cevaplamayı dener. Ne var ki, “ruh hangi kuvvet aktarımı yoluyla kozalaksı bezi harekete geçirir?” sorusunun, onun yaklaşımı dâhilinde net bir cevabı yoktur.

Anahtar Kelimeler

Zihin felsefesi, zihin-beden sorunu, cevher düalizmi, psikofiziksel etkileşimcilik

Kaynakça

• DENNETT Daniel C., (2017) Bilinç Açıklanıyor, çev: Sibel Kibar, İstanbul: Alfa Yayınları.
• DESCARTES René, (1824) Les principes de la philosophie, in Œuvres de Descartes, tome: III, (éd. par Victor Cousin), Paris: chez F. G. Levrault, dijital erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=DgmZICJ4zkAC
• ________________, (1834) Œuvres Philosophiques de Descartes, tome: II, (éd. par Adolphe Garnier), Paris: Hachette, dijital erişim adresi: https://books.google.com.tr/books?id=98I9AAAAIAAJ
• ________________, (1839) Œuvres Philosophiques de Descartes, Paris: Auguste Desrez, dijital erişim adresi: https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.c2802669&view=1up&seq=222
• ________________, (1995) Les Passions de l’âme, Paris: Bookking International.
• ________________, (2002) Discours de la Méthode, dijital erişim adresi: http://classiques.uqac.ca/classiques/Descartes/discours_methode/Discours_methode.pdf
• ________________, (2010a) Méditations Métaphysiques, dijital erişim adresi: http://www.ac-grenoble.fr/PhiloSophie/old2/file/descartes (aynı eserin Latince orijinali: Meditationes de prima philosophia), dijital erişim adresi: http://www.gutenberg.org/files/23306/23306-h/23306-h.htm
• ________________, (2010b) Correspondance avec Elisabeth, dijital erişim adresi: http://www.ac-grenoble.fr/PhiloSophie/old2/file/descartes_elisabeth.pdf GOUHIER Henri, (1999) La Pensée Métaphysique de Descartes, Paris: J. Vrin
• RYLE Gilbert, (2009) The Concept of Mind, London and New York: Routledge.